به گزارش همشهری آنلاین، استاد محمدمهدی محمدیتبار، اعتبار بازار چاقوسازان زنجان است. هر روز صبح به رسم قدیم، کرکره مغازه را بالا میدهد و چراغ کار و کاسبی را روشن میکند. با وجودی که اهل خانه از او میخواهند دور چاقوسازی را خط بکشد و بیشتر استراحت کند، حاج محمدمهدی از کاری که عاشقش است، دست نمیکشد.
هر روز صبح که چراغ مغازه استاد محمدمهدی محمدی تبار، چاقوساز قدیمی زنجان، روشن میشود، انگار امید و دلگرمی هم به مغازههای دیگر سبزه میدان زنجان میرسد. او به گرد پیری که روی سر و صورتش نشسته اعتنایی ندارد و آهسته و آرام به مغازه قدیمی و پر از خاطراتش قدم میگذارد. گوشش از حرف ۳ دختر و ۲ پسرش پر است که میگویند قید مغازه را بزن و برای خودت استراحت کن. این روزها که رفت و آمد به مغازه و ایستادن پای دستگاه تراش درآمد چندانی هم برایت ندارد. گیریم که هفتهای یک چاقو هم بسازی. حاج محمدمهدی اما، دلش به همان ساختن هفتهای یک چاقو با دستانی لرزان هم خوش است و میگوید: «چاقوسازی کارم نیست. عشقم است.» چند سالی است دستتنها هم شده و شاگردی ندارد. قدیمترها با کمک ۲ کارگر روزی ۱۵ چاقو میساخت. تنها بودن پیرمرد در مغازه موجب شده است یکی دو باری هم سارقان وارد مغازه شوند و با سوءاستفاده از کهولت سن او، دخل مغازه را خالی کنند.
چاقوهایی که این روزها در دست حاج محمدمهدی جان میگیرد، چاقوهای کوچک و سفری است. از همانها که بیشتر جنبه کلکسیونی و دکوری دارد و چون صفر تا صد دستساز است، ارزش بیشتری هم دارد. چاقوهای شیک و ظریف دستساز حاج محمدمهدی بین ۱.۵ تا ۱۰ سانتیمتر طول دارد. میگوید: «از قدیم بیشتر خارجیهایی که به بازار زنجان میآمدند، طرفدار این چاقوهای ظریف بودند.» چاقوهایی که برای خارج کردن تیغه چاقو از غلاف، جایی به اندازه سر ناخن ساخته شده تا سالهای سال در کیف دستی گردشگران به عنوان یادگاری جا خوش کرده و مغازه ساده و بیآلایش او همچنان میزبان گردشگران خارجی است.
حاج محمد مهدی دلش راضی نمیشود از گردشگران خارجی بابت اجرت یکی از همین چاقوها کمی پول بیشتر و حتی دلار بگیرد. او میگوید: «همان سود همیشگی و مزد دستم برای من کافی است.» او بین دوست و آشنا و کسبه بازار زنجان به رعایت اخلاق در مسائل مالی و نظم و انضباط شخصی زبانزد است؛ نظمی که هنوز با طلوع آفتاب او را به در مغازه میکشاند و تا غروب پای کار نگه میدارد.
حاج محمدمهدی تمام فوت و فن چاقو سازی را از مرحوم پدرش آموخت و بعدها تجربه خود را در اختیار شاگردانش گذاشت. در مغازه استاد کهنسال هنر چاقوسازی زنجان به روی همه علاقهمندان این هنر باز است و هر پرسشی را با صبر و حوصله پاسخ میدهد.
قدمت ساخت چاقو به عنوان اصلیترین صنایع دستی زنجان به ۲ هزار سال میرسد. اکنون ۷۰۰ کارگاه چاقوسازی در زنجان وجود دارد و ۱۵۰۰ نفر در این بخش فعالیت میکنند. آبدیدگی، برندگی و سختی بالای تیغهها و همچنین ساخت دستههای چاقو از شاخ و صدف نیز که ظرافت و دقت فوق العادهای را میطلبد، از ویژگیهای چاقوی زنجان است.