گفتگو با خسرو معتضد| آیا سهم ایران از دریای خزر پیش از انقلاب ۵۰ درصد بود؟

گفتگو با خسرو معتضد| آیا سهم ایران از دریای خزر پیش از انقلاب ۵۰ درصد بود؟
خسرو معتضد مورخ تاریخ انقلاب به ادعای سهم ۵۰درصدی ایران از خزر در پیش از انقلاب پاسخ داد.

گفتگو با خسرو معتضد| آیا سهم ایران از دریای خزر پیش از انقلاب 50 درصد بود؟

پس از 21 سال بحث و گفت‌وگو درباره تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، امروز سران 5 کشور حاشیه این دریا کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر را بدون مباحث تحدید، حدود بستر و زیربستر و تعیین خطوط مرزی در آکتائوی قزاقستان تعیین کردند.

محمود صادقی عضو فراکسیون امید و استاد حقوق دانشگاه تربیت مدرس در توئیتی مدعی شد که "سهم ایران از دریای خزر از 50درصد به 11 درصد رسیده است." ادعایی که با واکنش برخی حقوق‌دانان مواجه شد چراکه به گفته کارشناسان سهم ایران و شوروی از خزر حالت "مشاع" داشته است.

در همین زمینه به سراغ خسرو متعضد کارشناس تاریخ معاصر رفتیم تا درباره وضعیت خزر پیش از انقلاب اسلامی توضیح دهد.

خسرو معتضد مورخ تاریخ معاصر ایران در پاسخ به این پرسش که آیا سهم ایران از خزر پیش از انقلاب 50درصد بوده یا خیر، گفت: به دریای خزر یا کاسپین در گذشته‌های دور دریای "فراخ‌کرت" می‌گفتند چون 420 هزار کیلومتر مربع و بزرگتر از کشور ژاپن است و اطرافش هم خالی از سکنه بوده و بعدها قبایلی جمع شدند. در دوره پطر کبیر(تزار روسیه) و اوایل قرن هجدهم، وی دستور پیشروی به طرف جنوب کاسپین می‌دهد و تا داغستان می‌آید اما بر اثر بیماری برمی‌گردد و نیروهای روسیه برای اولین بار در اینجا قدرت‌نمایی می‌کنند چون روسیه می‌خواست از دریای بالتیک تا دریای خزر جزو روسیه باشد.

** طبق قرارداد گلستان ایران قدرتش بر خزر را از دست داد

وی ادامه داد: در زمان کاترین کبیر پیشروی دوباره شروع می‌شود و در زمان الکساندر اول ما 17 ایالت قفقاز را از دست می‌دهیم و به موجب قرارداد گلستان هرگونه قدرتی را بر خزر از دست داده و دولت ایران اجازه کشتی‌رانی و کشتی‌رانی جنگی ندارد و کارهایی که نادرشاه برای کشتی‌سازی کرده بود روس‌ها از بین برده بودند. بنابراین این دریا متاسفانه از دوره ترکمنچای مانند گلستان یک دریای روسی شد کما اینکه روس‌ها "آشوراده" را هم گرفتند. جزیره‌ای که در ساحل میانکاله مدت 70 سال در اختیار دولت روسیه تزاری بود و آنجا پایگاه نظامی زدند و ده‌ها کتاب در این باره نوشته شده است و ما اختیاری در این دوره نداشتیم.
این دریا متاسفانه از دوره ترکمنچای مانند گلستان یک دریای روسی شد کما اینکه روس‌ها "آشوراده" را هم گرفتند. جزیره‌ای که در ساحل میانکاله مدت 70 سال در اختیار دولت روسیه تزاری بود و آنجا پایگاه نظامی زدند و ده‌ها کتاب در این باره نوشته شده است و ما اختیاری در این دوره نداشتیم.

معتضد با بیان اینکه با انقلاب اکتبر روسیه، لنین رهبر شوروی از امتیازات گذشته صرف نظر می‌کند، اظهار داشت: لنین گفته بود حاضریم با ایران روابط دوستانه داشته باشیم و قرارداد فوریه 1921 امضا می‌شود. دریای خزر یک حالت دوستانه پیدا می‌کند و ایرانی‌ها می‌توانستند از این دریا استفاده کرده و ماهی‌گیری کنند.

** در سال 1319 دریای خزر حالت مشاع پیدا کرد

این کارشناس برجسته تاریخ در ادامه گفت: اما اینکه می‌گویند این دریا 50-50 بود! باید بگویم در 1319 اختلافی بین ایران و شوروی بر سر خزر پیش آمد و آلمان وساطت کرد. آلمان نازی متحد دولت اتحاد جماهیر شوروی بود و در نشستی طرحی تهیه شد و خزر مشاع شد. مشاع مثل این است که شما در پارکینگ منزل خودت می‌توانی ماشین بگذاری اما حق نداری در پارکینگ اتاق و استراحتگاه بسازی. دریای خزر با مذاکرات دوستانه 1319 و قرارداد بازرگانی ایران و روسیه مشاعی بود.

** در زمان شاه ناوگان شوروی جلوی کشتی‌های ایران در خزر را می‌گرفت

وی افزود: با این حال اینطور بود که وقتی از محدوده 700 کیلومتر طول بین خلیج حسینقلی در شرق تا شهر آستانه جلوتر می‌رفتی، ناوگان شوروی جلوی شما را می‌‌گرفت و حتی زمان محمدرضا شاه پهلوی که در اواخرش روابط ایران و شوروی خوب شده بود، وقتی کشتی ایرانی می‌خواست به سمت ولگا برود، در یکی از بنادر شوروی پیاده می‌شدند و افسر نیروی دریای شوروی سوار می‌شد و بعد اجازه می‌دادند حرکت کند.

معتضد با بیان اینکه ادعای "دریای نصف-نصف" بهیچ‌وجه مورد قبول نیست، اظهار داشت: آن زمان یک کشور به نام ایران بود و یک کشور به نام شوروی و دریا اصطلاحاً "سرزمینی" بود. اکنون با ایجاد کشورهای آذربایجان، قزاقستان که طویل‌ترین ساحل را دارد و روسیه و ترکمنستان، این دریا فقط بین دو کشور نیست و کشورهای دیگری هم آمدند و نمی‌شود گفت ما خیانت کردیم. طبق قراردادهای بین‌المللی دوازده مایل حق هر کشوری است و بعد از آن یک محوطه مشترک است و در آن می‌توانند ماهیگیری کنند.

** خواهش‌های وزیر خارجه ایران به ژنرال روس و پاسخ وی

این مورخ تاریخ معاصر ایران خاطرنشان کرد: در زمان محمدرضاشاه هم دریا "نصف-نصف" نبود. ما وقتی در جنگ‌های قفقاز شکست خوردیم در همان عهدنامه گلستان بادکوبه و لنکران را از دست دادیم. در کتاب تاریخ سیاسی قاجاریه که دکتر ابراهیم تیموری نوشته، خواهش‌های "میرزا ابراهیم معتمدالدوله نشاط" وزیر خارجه ایران را به ژنرال روسی آورده که می‌گوید"تو را خدا تعدادی از ایالت‌هایی که از ما گرفتید برگردانید" ژنرال روسی می‌گوید "جایی که سرباز روس می‌گیرد برنمی‌گرداند." اینکه بگوییم دولت ایران اکنون مرتکب خطا شده است، ضمن انتقادات زیادی که به سیاست خارجه دولت دارم و سیاست خارجه‌اش را نمی‌پسندم چنین چیزی نیست و واقعیات نشان می‌دهد در زمان محمدرضا شاه پهلوی و در زمان رضاشاه و دوره‌های مختلف ایران به یک نوع "حفظ وضع موجود" تن داده بود.
در کتاب تاریخ سیاسی قاجاریه که دکتر ابراهیم تیموری نوشته، خواهش‌های "میرزا ابراهیم معتمدالدوله نشاط" وزیر خارجه ایران را به ژنرال روسی آورده که می‌گوید"تو را خدا تعدادی از ایالت‌هایی که از ما گرفتید برگردانید" ژنرال روسی می‌گوید "جایی که سرباز روس می‌گیرد برنمی‌گرداند."

وی افزود: الان به خیابان بروید و از مردم بپرسید قفقاز(مناطق جداشده در ترکمنچای و گلستان) چه زمانی به ایران برمی‌گردد؟ اکثریت می‌گویند قرار بوده بعد از 100 سال این ممالک به ایران برگردد. کجا ما این مناطق را اجاره دادیم که برگردانند؟ به زور از ما گرفتند و 500 هزارنفر ایرانی در جریان جنگ‌های قفقاز بین ایران و روسیه کشتند. بنابراین این حرف‌ها یک مقدار هوچی‌گری است.

معتضد تصریح کرد: مثل مدیترانه که دور تا دورش کشورهای مختلف هستند، خزر هم اکنون کشورهای مختلف‌اند. در سال 1319 که گفتند دریا مشاع است چون نه ما کشتی‌رانی، نه نیروی دریای و نه توان استخراج نفت داشتیم و یک تعارفی به ما کردند که دریا مشاع باشد.

پاسخ اژه‌ای درباره بازداشت پسر نوبخت/سیف هنوز احضار نشده است/گم شدن ۹ میلیارد دلار درست نیست
سخنگوی قوه‌قضائیه درباره صحت و سقم بازداشت پسر محمدباقر نوبخت گفت: معمولاً اگر اینجور چیزها باشد دیر یا زود مطلع می‌شوید.

پاسخ اژه‌ای درباره بازداشت پسر نوبخت/سیف هنوز احضار نشده است/گم شدن 9 میلیارد دلار درست نیست
حجةالاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه ای در ادامه یکصدو بیست و نهمین نشست خبری خود در پاسخ به سئوال دیگری مبنی بر بازداشت فرزند آقای نوبخت با مقادیری قابل توجهی سلاح اظهار کرد: اینکه اینجا اسم می‌برید، یک مقدار کار را برای ما سخت می‌کند. البته اسم هم نبرید من متوجه نمی‌شوم.

وی اضافه کرد: معمولاً اینجور چیزها اگر باشد دیر یا زود مطلع می‌شوید.

سخنگوی دستگاه قضا در پاسخ به سئوال دیگری مبنی بر اینکه آیا احضار رئیس سابق بانک مرکزی در دستور کار هست یا نیست، گفت: اینکه دستگیری کسی در دستور کار باشد یا خیر، زمان است که اتهامی متوجه کسی شود. تا این لحظه که خبر ندارم هنوز پرونده‌ها به آنجا نرسیده که نیاز به احضار ایشان باشد.

محسنی اژه‌ای در پاسخ به سئوال دیگری درباره فیلم احمدی‌نژاد و درخواست کناره‌گیری از روحانی و اینکه آیا طبق قانون مرتکب جرم شده است یا خیر اظهار کرد: سئوال شما دو بخش داشت مبنی بر اینکه برای وی پرونده تشکیل شده یا خیر؟ باید بگویم پرونده قبلاً تشکیل شده که بخشی از شکایت‌ها شکایت خصوصی و بخشی نیز شکایت خصوصی نیست. اما اینکه به کسی گفته کنار برو، خب کنار نمی‌رود و به هر حرفی نباید توجه کرد.

معاون اول قوه‌ قضائیه در پاسخ به سئوال دیگری مبنی بر اینکه امام جمعه لواسان گفته به قوه‌قضائیه و روحانیون نمره مثبت داده نمی‌شود، افزود: اینکه کسی بگوید مجلس، قوه مجریه یا قوه‌قضائیه نمره قبولی نمی‌گیرند، نمی‌شود گفت چرا این حرف را زدی. این آقا هم گفته قوه‌ قضائیه نمره خوب نمی‌گیرد که جمع‌بندی خودشان است.

محسنی اژه‌ای افزود: امر قضا واقعاً یک امر سختی است و کسانی که به دستگاه قضا می‌آیند تعدادی شان محکوم و تعدادی هم حاکم می‌شوند و معمولاً کسی که محکوم می‌شود راضی نیست و گاهی اوقات حاکم هم راضی نیست و معتقد است حقش به طور کامل استیفا نشده است. تا این قسمت‌ها به نظر من امری است که واقعی است. این روزها برخی در مجامع و غیره علیه قوه‌ قضائیه و دولت و گاهی وقت‌ها مسئولان شعار می‌دهند؛ توجه داشته باشیم که خدای نکرده یک منافق و ستون پنجم آمریکا و تروریست‌ها وسط مردم نیاید و این را به پای مردم بگذاریم.

سخنگوی دستگاه قضایی در پاسخ به سئوال دیگری درباره پرونده اسنفدیار رحیم مشایی گفت: هنوز وقت دادگاه تعیین نشده است. پرونده اشکالاتی داشت که دادگاه در حال رایزنی با دادسرا برای رفع این اشکالات بود.

محسنی اژه‌ای در پاسخ به سئوال دیگری درباره گم شدن 9 میلیارد دلار گفت: آقای یوسفیان ملا انصافاً انسان فعالی است. دادستان تهران ایشان را خواست و گفتند مستندتان چیست؟ گفت اصلاً من اینطور نگفتم و صدا و مطلب من موجود است و اینگونه نگفته‌ام. یقیناً چنین چیزی درست نیست. متأسفانه برخی دولتمردان فعلی نسبت به دولت دهم همین حرف‌ها را می‌زدند و می‌گفتند 18 میلیارد گم شده است. این تعبیرها درست نیست و نه آن زمان 18 میلیارد گم شده بود و نه الان 9 میلیارد گم شده است. از این پس هم قرار شده هر کسی حرفی زد و مسائلی را عنوان کرد، احضار شود و اگر اطاعاتی دارد ارائه کند.

وی گفت: قطعاً در ثبت سفارش‌ها تخلفاتی شده است. در یک زمان محدودیت و یک زمانی مممنوعیت برای ثبت سفارش برخی کالاها بود. در زمان محدودیت و ممنوعیت، افرادی آمدند و ثبت سفارش کردند و کالاها را یا وارد کردن یا در گمرک است. اینها چه کسانی هستند؟ از دست اندرکاران وزارت اقتصاد چه کسانی نقش داشتند؟ واردکنندگان و سفارش دهندگان کالاها باید مشخص شود؟ در کدام قسمت این خلاف‌ها صورت گرفته است؟ باید اینها مشخص شود.

یک نماینده: وکلای ملت عزم استیضاح وزرای اقتصادی دولت را دارند
نماینده مردم کبودرآهنگ در مجلس گفت: مجلس عزم استیضاح وزرای اقتصادی دولت را دارد.

محمدعلی پورمختار، نماینده مردم کبودرآهنگ در مجلس شورای اسلامی،ضمن انتقاد از وضعیت اقتصادی کشور، گفت: با توجه به شرایط فعلی اقتصادی، ترمیم، تیم اقتصادی کابینه و تغییر سیاست‌های اقتصادی دولت امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

یک نماینده: برای مقابله با تحریم‌ها اتاق جنگ اقتصادی تشکیل شود

وی با بیان اینکه متأسفانه مدیریت خوبی بر بازار ارز، سکه و سیاست‌های پولی مشاهده نمی‌شود، افزود: برخی از نمایندگان بارها درباره مشکلات اقتصادی به رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت تذکرهای جدی دادند اما متأسفانه دولتمردان توجه‌ای به این هشدار‌ها نکردند و اقدامات و سیاست‌های خود را ادامه دادند.

نماینده مردم کبودرآهنگ در مجلس با تاکید بر اینکه رئیس‌جمهور باید تیم اقتصادی خود را اصلاح، بازسازی و ترمیم کند، اظهار‌ داشت: نمایندگان براساس بعد نظارتی مجلس پیگیر مسائل بوده و پیشنهاداتی را مطرح می‌کنند. اگر تغییری در رویکرد‌ها و سیاست‌ها مشاهده نشود، مجلس به دنبال استیضاح وزرای اقتصادی بوده و عزم این کار را هم دارد.

پورمختار با ابراز اینکه بهتر است رئیس‌جمهور خود برای تغییر تیم اقتصادی دست به کار شود پیش از اینکه مجلس بخواهد دست به کار شود، ادامه داد: اگر تیم اقتصادی دولت ترمیم نشود، وکلای ملت استیضاح وزرای اقتصادی را کلید می‌زند.

عضو کمیسیون قضایی مجلس با بیان اینکه اگر رئیس‌جمهور پاسخ مثبتی در جهت رفع مشکلات مردم با ترمیم و بازسازی تیم اقتصادی دولت دهد مجلس نیز در جهت بهبود وضعیت فعلی به رئیس‌جمهور کمک می‌کند، گفت: مجلس به دنبال رفع مشکلات معیشتی مردم است و تمام طیف‌های سیاسی روی این موضوع تاکید دارند که اولویت مجلس رفع مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم است.

عضو فراکسیون امید مجلس: رئیس جمهور در مجلس از مردم ایران عذرخواهی کند
عضو فراکسیون امید مجلس با بیان اینکه تیم اقتصادی دولت نیاز به ترمیم دارد، گفت:رئیس جمهور در مجلس شفاف‌سازی کند و به‌خاطر وعده‌های عملی نشده خود عذرخواهی کند.

محمد کاظمی در ملایر با بیان اینکه ارتباط رئیس جمهور برخلاف دوره‌های قبل با نمایندگان بسیارکم است، گفت: من معتقدم اگر آقای روحانی ارتباط قوی‌تری با نمایندگان مجلس داشت و برخی از مسائل و مشکلات را با هم فکری آنها حل و فصل می‌کرد قطعا درحال حاضر این مو‌ضوع سئوال از رئیس جمهور را نداشتیم.

قطعا تیم اقتصادی دولت اشتباهاتی را داشته است/کارهای مسئولان باید زیر ذره‌بین خبرنگاران باشد

عضو فراکسیون‌ امید مجلس دهم با اشاره به اینکه قبل ازخروج آمریکا از برجام روند اداره کشور طبیعی بود، گفت: قطعا اشتباهاتی در عملکرد تیم اقتصادی دولت بوده و امروز همه کارها روی سر آقای روحانی خراب شده و ضروری‌است که بیاید و حقایق را به صورت شفاف بیان کند.

وی با تاکید براینکه ما هم اکنون در بحث شفاف‌سازی مشکلات عدیده‌ای داریم، گفت: اگر خبرنگاران می‌توانستند در امور سازمان‌ها دخالت کنند و مسئولان ما بدانند که کارهایشان زیر ذره‌بین خبری است قطعا بسیاری از مشکلات فعلی را در کشور نداشتیم.

وی در خصوص انتخاب فرماندار غیربومی برای شهرستان با اشاره به اینکه ما نمایندگان اصلا مایل نبودیم رضایی فرماندار سابق شهرستان جابه جا شود چرا که شخص توانمندی بود، افزود: معیار من در مباحث کاری توانمندی و عمل‌گرایی افراد است نه توان سیاسی آنها .

اگر اصولگرای توانمند برای فرمانداری ملایر معرفی می‌شد می‌پذیرفتیم

وی با اشاره به اینکه درست است که من وابستگی اصلاح طلبی دارم اما در حوزه‌ کاری اگر فرد اصولگرای، توانمند و عمل‌گرایی نیز برای تصدی فرمانداری شهرستان معرفی می‌شد با توجه به شرایطی که مردم ‌ما به اشتغال و نان شب محتاجند حتما قبول می‌کردم، گفت: در راستای انتخاب فرماندار شهرستان قطعا هیچ معامله‌ای در کار نبوده و ما پیگیر بودیم‌ که فرمانداری قوی‌تر و توانمندتر بیاوریم، ‌متأسفانه ما بعد از انقلاب اصلا کادرسازی نکردیم و امروز مسئولان توانمند و‌ عملگرا خیلی کم داریم .

وی با تاکید بر اینکه انتخاب فرماندار ملایر با مشورت نمایندگان بوده است، گفت: فرماندار جدید ملایر هم شخصیت تحصیل‌کرده‌ای است و در این مدت کوتاه نشان داده ‌که فرد عمل‌گرایی است و با توجه به ورود ایشان به کارهای اساسی افق کار برای شهرستان روشن است.

نماینده‌ ملایر در مجلس دهم‌ با بیان اینکه با توجه به شرایط فعلی کشور و آنکه‌ محور اساسی کار مجموعه دولت، نمایندگان مجلس و ‌مسئولان باید توجه به مسائل کلان اقتصادی و توجه به وضعیت اشتغال و ‌معیشت مردم بوده و از اقدامات سیاسی کاری جریان‌های جناحی و حزبی دوری کنند، گفت: من‌ معتقدم که رئیس جمهور باید اینقدر شجاعت داشته و بیاید و حقایق را شفاف‌سازی و بیان کرده‌ و عذرخواهی کند که برخی قول‌ها و وعده‌های ر ا‌که در ایام انتخاب داده نتوانسته انجام دهد.