همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: در تالاب‌ها، کنار رودها و حتی در شهرها، صدای پرندگانِ عاشق طبیعت کم‌کم ناپدید می‌شود. ریز پلاستیک‌ها، آن ذرات ریز کمتر از ۵ میلی‌متر، اکنون بلای جان پرندگان در سراسر هند شده‌اند. پرندگانی که به‌جای آب یا غذا، پلاستیک بلعیده‌اند، در لانه‌هایی از فیبرهای پلاستیکی تخم گذاشته‌اند یا با نخ و بست پلاستیکی گیر افتاده‌اند. این پدیده هشداردهنده‌تر از آن است که تصور کنیم؛ چون تأثیرات تخریبی آن فراتر از طبیعت و حتی به ما انسان‌ها می‌رسد.
تحقیقات تازه‌ای که بین دانشگاه تگزاس در آرلینگتون و دانشگاه سیچوان و فرودگاه بین‌المللی چنگدو انجام شده، نشان می‌دهد ریه‌های پرندگان وحشی مملو از میکروپلاستیک و نانو پلاستیک است. این ذرات ریز که گاهی با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند، می‌توانند سلامت پرندگان و به طور بالقوه انسان‌ها را تهدید کنند.
شین دوبای، استاد دستیار دانشگاه تگزاس، می‌گوید: «پرندگان شاخص مهمی از شرایط محیطی هستند، چون در همان محیطی زندگی می‌کنند که انسان‌ها حضور دارند.» به گفته او، آلودگی پلاستیکی نه‌تنها سلامت اکوسیستم را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند اثرات جدی روی سلامت انسان‌ها داشته باشد.
محققان نمونه‌هایی از پرندگان اطراف فرودگاه چنگدو جمع‌آوری کردند و به طور متوسط بیش از ۴۰۰ ذره میکروپلاستیک در هر گرم ریه پرندگان یافتند. اکثر این ذرات به‌اندازه سلول‌های پوستی انسان (۲۰ تا ۵۰ میکرومتر) بودند. رایج‌ترین نوع پلاستیک‌ها شامل پلی‌اتیلن کلردار (استفاده شده در کابل و صنایع لاستیک) و بوتادین مصنوعی (مورداستفاده در تولید تایر) بود.
بیشتر بخوانید :
تحقیقات نشان داد پرندگان زمینی، گوشت‌خوار و بزرگ‌تر بیشتر در معرض آلودگی هستند. این موضوع نشان می‌دهد بعضی گونه‌ها نسبت به دیگران آسیب‌پذیرترند و سلامت جمعیت پرندگان در خطر است.
مطالعات پیشین نشان داده‌اند قرارگرفتن در معرض مقادیر زیاد میکروپلاستیک و نانولاستیک می‌تواند با التهاب، مشکلات باروری، بیماری‌های قلبی و ریوی و حتی سرطان مرتبط باشد؛ بنابراین، آلودگی پلاستیکی تنها مسئله محیط‌زیست نیست، بلکه یک تهدید جدی برای سلامت عمومی به شمار می‌آید.
پرندگان ظاهراً پلاستیک‌ها را با طعمه اشتباه می‌گیرند؛ از درپوش بطری و بسته‌بندی تا ذرات کوچک ریز پلاستیک‌ها. این مواد می‌توانند مسیر گوارش را ببندند، اندام‌های داخلی را سوراخ کنند و شدیداً گرسنگی آن‌ها را کاهش دهند. بعضی والدین حتی به‌جای طعمه، پلاستیک به جوجه‌ها تغذیه می‌کنند.
بافت درختان، ریسمان بادبادک، تسمه‌های بسته‌بندی پرندگان با این‌ها درگیر می‌شوند. خیلی‌ها آسیب می‌بینند، بدشکل می‌شوند یا حتی می‌میرند چون نمی‌توانند خودشان را رها کنند.
بعضی پرندگان لانه‌هایشان را با فیبرهای پلاستیکی می‌سازند. این مواد در آفتاب داغ می‌شود و دمای لانه بالا می‌رود، همچنین مواد سمی را وارد بدن جوجه‌ها می‌کند و باعث استرس حرارتی و آسیب سلامتی می‌شود.
مطالعات محیطی نشان می‌دهند پرندگان حشره‌خوار و شکارچی بیش از همه در معرض خطرند. وقتی آب و تالاب‌ها آلوده باشد، پرندگان هم کم‌کم ناپدید می‌شوند. این وضعیت هشداردهنده به‌ویژه برای خانواده‌ها و کشاورزان خطرناک است: چون پرندگان، بخشی از توازن طبیعی هستند.
آیین‌نامه مدیریت پسماند پلاستیک سال ۲۰۱۶، ممنوعیت استفاده از برخی پلاستیک‌های یک‌بارمصرف در ۲۰۲۲، و برخی ممنوعیت‌های محلی این‌ها همه گام‌های خوبی هستند. اما هنوز پلاستیک در لانه‌ها، در رودخانه‌ها و در دهان پرندگان هست؛ هنوز اثرات جبران‌ناپذیر دارد.
اگر پرندگان نتوانند آواز بخوانند می‌توان گفت در واقع این نشانه‌ای است از شکست بزرگ ما در حفاظت از طبیعت. ریز پلاستیک‌ها، خطرناک‌تر از آن هستند که به‌سادگی بتوان کنارشان گذشت.