به گزارش همشهری‌آنلاین، با شروع سال تحصیلی جدید، میلیون‌ها دانش‌آموز دوباره کلاس‌های درس می‌روند و یادگیری را آغاز می‌کنند. اما شروع مدرسه تنها به معنای خرید کیف و لوازم‌التحریر برای بچه‌ها نیست، بلکه فرصتی است تا خانواده‌ها به سلامت جسم و روان فرزندانشان هم توجه ویژه‌ای داشته باشند. به خصوص درمورد دبستانی‌ها. رعایت برخی اصول ساده اما مهم می‌تواند از بروز مشکلاتی مثل خستگی زودهنگام، کاهش تمرکز، کمردرد، مشکلات ستون فقرات و حتی افت تحصیلی جلوگیری کند. در این گزارش به مهم‌ترین توصیه‌ها درباره خواب مناسب، تغذیه، بهداشت فردی، سلامت روان و نکات مهم دیگر پرداخته‌ایم.
خواب کافی و منظم، یکی از مهم‌ترین نیازهای دوران مدرسه است. بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل بیدار ماندن تا نیمه‌شب یا استفاده طولانی‌مدت از تلفن همراه، با کمبود خواب به مدرسه می‌روند و همین موضوع تمرکز و توان یادگیری آنها را کاهش می‌دهد.
کارشناسان توصیه می‌کنند: دانش‌آموزان دبستانی باید به طور میانگین ۹ تا ۱۱ ساعت خواب شبانه داشته باشند، نوجوانان مقطع متوسطه هم به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب نیاز دارند. ضمنا بهترین زمان خواب، بین ساعت ۹:۳۰ تا ۱۰:۳۰ شب است تا بدن در چرخه طبیعی استراحت قرار گیرد.
برای داشتن خوابی آرام، بهتر است یک ساعت قبل از خواب، از کار با وسایل الکترونیکی مانند موبایل و تبلت که نور آنها می‌تواند در روند خواب اختلال ایجاد کند، پرهیز شود. ایجاد یک محیط آرام، تاریک و با دمای مناسب در اتاق خواب به بهبود کیفیت خواب آنها کمک می‌کند. والدین باید برنامه خواب فرزندان را حداقل یک هفته قبل از شروع مدرسه تنظیم کنند تا بدن آنها با ساعات جدید بیداری و حضور در مدرسه سازگار شود.
صبحانه، مهم‌ترین وعده غذایی برای دانش‌آموزان است. نخوردن صبحانه باعث افت قند خون و کاهش تمرکز در کلاس می‌شود. یک صبحانه سالم و کامل باید شامل پروتئین، غلات کامل و لبنیات باشد. ترکیباتی مثل نان و پنیر و گردو، تخم‌مرغ، یا شیر به همراه غلات گزینه‌های مناسبی هستند. به والدین توصیه اکید می‌شود که هرگز کیک و کلوچه و بیسکوییت را جایگزین صبحانه کودک نکنند. دلیل این موضوع را ریحانه ملاحسینی، متخصص تغذیه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «مصرف کیک و کلوچه در ابتدای صبح باعث بالا رفتن سریع قندخون و سپس، افت ناگهانی آن می‌شود. مساله‌ای که می‌تواند در کودکان چاق به بی‌حالی، خستگی و پرخوری و در کودکان لاغر یا بدغذا به کاهش اشتها منجر شود.» ملاحسینی می‌گوید: «متاسفانه مصرف کیک و بیسکویت و ... در سال‌های اخیر بین کودکان زیاد شده و مشکل این گروه غذایی به دلیل قند افزوده آنها است که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان‌ها، چاقی و افزایش خطر احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده شود. بنابراین این گروه غذایی در یک برنامه غذایی سالم به خصوص در وعده صبحانه هیچ جایی ندارد.»
به جای استفاده از خوراکی‌های ناسالم و کم‌ارزش مانند پفک و چیپس، بهتر است از میان‌وعده‌های سالم و خانگی استفاده شود. میوه‌های تازه مثل سیب و گلابی و موز و ...، خشکبار مانند انجیر و کشمش، مغزها مثل گردو و بادام و پسته، اسنک‌ها و ساندویچ‌های کوچک و ساده شامل پنیر یا تخم‌مرغ با نان سبوس‌دار و سبزیجاتی مثل هویج و خیار انتخاب‌های خیلی خوبی برای زنگ تفریح هستند.
خیلی از دانش‌آموزان به خصوص دانش‌آموزان کم‌سن تر - اول و دوم دبستان - در طول زمان حضور در مدرسه آب کافی نمی‌خورند. در حالی که نوشیدن آب به میزان کافی در طول روز برای حفظ شادابی و عملکرد صحیح بدن ضروری است. والدین باید همیشه یک بطری آب در کوله کودک بگذارند و از او بخواهند که هر ساعت از آن بنوشد. درضمن باید به کودک یاد بدهیم که از مصرف نوشیدنی‌های شیرین و گازدار در مدرسه پرهیز کند.
یکی از مشکلات رایج دانش‌آموزان، درد شانه و کمر ناشی از حمل کیف‌های سنگین است. برای پیشگیری از آسیب‌های اسکلتی-عضلانی، رعایت این نکات ضروری است:
* وزن کیف و کوله کودک نباید بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ درصد وزن بدن او باشد. یعنی یک دانش‌آموز ۴۰ کیلوگرمی نباید کوله‌ای سنگین‌تر از ۴ تا ۶ کیلوگرم حمل کند. والدین باید هر شب محتویات کوله کودک را بررسی و وسایل غیرضروری را خارج کنند.
* بهتر است کوله‌پشتی دارای دو بند پهن و قابل تنظیم باشد تا وزن روی دو شانه به صورت متعادل پخش شود.
* بندهای کوله باید طوری تنظیم شوند که کوله به طور کامل به پشت بچسبد و حدود ۴ سانتی‌متر بالاتر از خط کمر قرار گیرد و پایین‌تر نباشد.
* به کودک خود یاد بدهید که فقط کتاب‌ها و دفترهای مورد نیاز همان روز را در کیف خود قرار دهد و وسایل بیشتری را با خود حمل نکنند.
سنگین بودن بیش از حد کوله‌پشتی دانش‌آموزان - به خصوص دانش‌آموزان دبستانی – در کوتاه‌مدت باعث خستگی زودهنگام، درد گردن، شانه و کمر، افت تمرکز در کلاس و تغییر حالت راه رفتن می‌شود. و در بلندمدت هم می‌تواند منجر به تغییر فرم ستون فقرات (قوز یا انحراف جانبی)، ضعف عضلات کمر و شانه، اختلال در رشد اسکلتی و مشکلات مزمن ستون فقرات شود.
دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که شستشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون به‌ویژه قبل از خوردن غذا، بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و بعد از برگشتن از مدرسه، یک اصل ضروری است. همچنین استفاده از وسایل شخصی مانند لیوان و دستمال در مدرسه و پرهیز از استفاده مشترک از بطری آب و سایر لوازم به جلوگیری از انتقال میکروب‌ها کمک قابل توجهی می‌کند. آموزش استفاده از دستمال هنگام عطسه و سرفه و یا استفاده از گودی آرنج برای پوشاندن دهان و بینی از دیگر نکات مهم در این زمینه است. در صورتی که دانش‌آموزی علائم بیماری مانند تب و سرفه دارد، بهتر است برای جلوگیری از سرایت بیماری به دیگران، در خانه بماند و استراحت کند.
سلامت روان کودکان هم به اندازه سلامت جسم اهمیت دارد و تأثیر مستقیمی بر پیشرفت تحصیلی آنها می‌گذارد. فشارهای تحصیلی و اجتماعی می‌تواند منجر به استرس و اضطراب شود. گفتگوی والدین با فرزندان و ایجاد یک محیط حمایتی در خانه می‌تواند به کاهش این فشارها کمک کند.
همچنین مدیریت زمان استفاده از وسایل الکترونیکی اهمیت خیلی زیادی دارد. استفاده بیش از حد از این وسایل می‌تواند بر خواب، تمرکز و روابط اجتماعی کودک تأثیر منفی بگذارد. بنابراین توصیه می‌شود زمان استفاده از وسایل دیجیتال برای سرگرمی به کمتر از ۲ ساعت در روز محدود شود.
سال تحصیلی تازه، فرصتی برای شکل‌گیری عادت‌های درست سلامتی در کودکان است. تنظیم خواب، تغذیه سالم، انتخاب کوله‌پشتی استاندارد و رعایت بهداشت فردی، مجموعه‌ای از اقدامات ساده اما تأثیرگذار هستند که می‌توانند از خستگی، بیماری و مشکلات جسمی دانش‌آموزان در کودکی و بزرگسالی جلوگیری کنند. والدین و معلمان با همکاری یکدیگر می‌توانند عادت‌های درست را در ذهن و رفتار کودکان نهادینه کنند تا سلامت جسم و روان آنها که نسل آینده جامعه هستند، تضمین شود.