روایت حمله به نظنز چگونه شکل گرفته است؟
در حالی که رسانه‌های فارسی داخل ایران نقطه شروع اطلاع‌رسانی درباره حادثه تاسیسات نطنز را اظهارات بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در روز پنجشنبه قرار داده‌اند اما واقعیت این است که شب قبل از اظهارات آقای کمالوندی، ایدی کوهن تحلیلگر اسرائیلی که طبق حساب کاربری‌اش در لینکدین بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۲ در دفتر نخست وزیری اسرائیل فعالیت می‌کرده است، در توئیتی به زبان عربی و به نقل از منابع غربی نوشت «اسرائیل بزرگترین کارخانه غنی‌سازی اورانیوم در ایران بمباران و تخریب کرده است». کوهن همچنین از موارد مسمومیت‌های رادیواکتیو خبر داد و گفت که ایران از کارشناسان روس برای مقابله با آلودگی رادیواکتیو درخواست کمک کرده است.
صبح فردای توئیت آقای کوهن، بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی به میدان آمد و در صدا و سیما جمهوری اسلامی اعلام کرد که بامداد پنجشنبه درپی وقوع حادثه‌ای که چگونگی آن در دست بررسی است، یکی از سوله‌های در دست ساخت در محوطه باز سایت نطنز دچار آسیب شده است.
بنابر روایت آقای کمالوندی این حادثه هیچگونه تلفاتی نداشت و لطمه‌ای به فعالیت‌های جاری این مجموعه نیز وارد نکرده است و از نظر احتمال ایجاد آلودگی نیز با توجه به غیر فعال بودن مجموعه ذکر شده جای هیچگونه نگرانی نیست. کمالوندی درباره علت بروز این حادثه تنها به این نکته بسنده کرد که تیم‌های کارشناسی سازمان انرژی اتمی ایران مشغول بررسی علل این واقعه هستند.
به هرحال ادعای بمباران نطنز با توجه به آنکه حضور پهباد یا هواپیماهای اسرائیلی در نطنز بنا بر ادعای خود رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران مسبوق به سابقه بوده است، به شدت مورد توجه رسانه‌های جمعی و اجتماعی قرار گرفت. برای مثال دوم شهریور ماه سال ۱۳۹۳ روابط عمومی سپاه از سرنگونی یک فروند پهپاد اسرائیلی توسط پدافند نیروی هوافضای سپاه خبر داد و اعلام کرد که پهباد منهدم شده از نوع پنهانکار و رادار گریز بوده و قصد نفوذ به حریم منطقه هستهای نطنز را داشته است. البته کوهن در توئیت خود به هواپیمای اف 16 در بمباران نطنز اشاره می‌کند که این موضوع با توجه به مشخصات فنی این هواپیما باعث تعجب بزرگ و بروز سوالات متخصصان و کاربران شده است.
از طرف دیگر بی‌سی‌سی فارسی هم در خبری مدعی شد که چند ساعت پیش از انتشار خبر وقوع حادثه نطنز، گروهی موسوم به «یوزپلنگان وطن» در ایمیلی به برخی از خبرنگاران این شبکه مسئولیت حادثه یاد شده را به عهده گرفته‌اند. این گروه مدعی شده که که در دستگاه‌های امنیتی ایران نفوذ دارد.
خبرگزاری رسمی دولت ایران، ایرنا هم در واکنش به حادثه نطنز نوشت: «جمهوری اسلامی ایران تا کنون با درایت راهبردی تلاش کرده ضمن دفاع از مواضع اصولی و منافع ملی خود از تشدید بحران و شکل‌گیری شرایط و موقعیت‌های غیر قابل پیش‌بینی جلوگیری کند اما در صورتی که نشانه‌هایی از عبور کشورهای معاند به ویژه رژیم صهیونیستی و آمریکا از خطوط قرمز ایران به هر شکلی بروز و ظهور یابد به طور قطع راهبرد مواجهه و مقابله با وضعیت جدید باید مورد تجدیدنظر اساسی قرار بگیرد».
چرایی فنی احتمال حمله خارجی به نطنز
سایت نطنز به روایتی مهمترین مرکز غنی سازی اورانیوم در ایران است که بنابر ادعای مقام‌های ایرانی و خارج از ایران پیش از این مورد حمله ویروس استاکس نت قرار گرفته بود و از طرفی جمهوری اسلامی می‌گوید عمده ترورهای دانشمندان هستهای ایران در ارتباط با فعالیت‌های این مرکز بوده و از همین جهت در سال ۱۳۹۰ نام آن به «مرکز هستهای شهید احمدی روشن نطنز» تغیر پیدا کرد.
به گفته مقام‌های جمهوری اسلامی ايران در قالب برجام پذيرفته بود ترمز برخی فعاليت‌های هستهای از جمله در نطنز را نگه دارد و در زماني كه دو طرف در حال پيشبرد پروژه اعتمادسازی هستند، بخش‌های مربوط به تحقيق و توسعه را با سرعت بيشتری پيش ببرد كه هرگاه برجام نيمه‌كاره ماند و دستور به از‌سرگيری كامل فعاليت‌ها رسيد يا برجام با عمر طبيعی به پايان رسيد، ورود تهران به مرحله غنی‌سازی صنعتی با سرعت بيشتری صورت بگيرد.
ايران در روز 18 ارديبهشت سال ۱۳۹۸ اعلام كرد با توجه به خروج آمریکا از برجام و برآورده نشدن انتظاراتش توسط کشورهای اروپایی ديگر به سقف تعيين شده 300 كيلوگرم اورانيوم و 130 كيلوگرم آب سنگين پايبند نخواهد بود و از جزييات گام بعدی كه 60 روز بعد در صورت عدم تحرک 1+4 در راستای حفظ برجام برخواهد داشت نيز رونمايی و اعلام كرد كه اگر 1+4 در مسير عادی‌سازی كانال‌های مالی و بانكی ايران برنياید و همزمان فروش نفت ايران را تضمين نكند، تهران محدوديت سطح غنی‌سازی 3.67 را رعايت نخواهد كرد. این به معنای فعالیت های جدید در سایت نطنز بود.
اواخر خرداد ۱۳۹۹ آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از سالها تایید پایبندی ایران به محدودیت‌های برجام و چند ماه پس از درگذشت "یوکیا آمانو" ژاپنی رئیس سابق آژانس و جایگزینی "رافائل ماریانو گروسی" آرژانتینی بجای او، گزارش جدیدی را درباره ایران منتشر کرد که برپایه آن در ژانویه ۲۰۱۹، آژانس ذرات اورانیوم طبیعی ساخت بشر در مکانی که توسط ایران به آژانس اظهار نشده بود، شناسایی کرده است.
پیرو این گزارش وال استریت ژورنال در یادداشتی نوشت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی که به همه اعضای آژانس ارسال شده و به دست رسانه‌ها نیز رسیده نسبت به اقدامات ایران ابراز نگرانی کرده و مدعی شده «آژانس چهار ماه است که نگرانی جدی دارد چرا که ایران به اجازه دسترسی بازرسان آژانس به دو سایت هستهای را نداده است». آژانس انرژی اتمی در گزارش دیگری اعلام کرد ایران تعداد انبار‌های اورانیوم خود را بیشتر کرده است. در این گزارش تاکید شده بود که میزان غنی سازی اورانیوم توسط ایران پایین‌تر از سطح مورد نیازبرای ساخت بمب اتم است، اما روز اول ژوئن تهران به آژانس گفته که آماده است تا سانتریفیوژ‌های جدیدی رادر تاسیسات نطنز راه‌اندازی کند.
به هرحال حادثه نطنز در حالی اتفاق افتاده است که پیشتر شورای حکام آژانس انرژی اتمی قطعنامه را در محکومیت فعالیت‌های هستهای ایران را تصویب کرده بود. هر چند که آمریکا در تبدیل این قطعنامه به قطعنامه جدید علیه ایران در شورای امنیت ناکام مانده است.
برای روشن شدن بیشتر ابعاد حادثه نطنز باید چند روزی صبر کرد. به طور قطع در روزهای آینده اخبار بیشتری درباره این حادثه و احیانا ارتباط احتمالی آن با یکی دو انفجار مشکوک دیگر در ایران از جمله در پارچین منتشر خواهد شد.