همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: از آسمان چین تا پایگاه‌های روسیه، از آزمایش پهپادهای خودران تا توسعه موشک‌های فراصوت، جهان به‌سرعت وارد مرحله‌ای می‌شود که در آن هوش مصنوعی و علم داده نقش فرمانده را در میدان نبرد بازی می‌کنند.
جنگ در دنیای امروز دیگر تنها نبردی با گلوله و تانک نیست؛ میدان‌های مجازی، داده‌ها، و الگوریتم‌ها جای سنگرها را گرفته‌اند. کشورهای بزرگ در رقابتی تنگاتنگ، میلیاردها دلار صرف توسعه سلاح‌های هوشمند، سامانه‌های دفاعی خودکار و فناوری‌های فضایی می‌کنند. از چین تا روسیه، از آمریکا تا خاورمیانه، همه کشورها در تلاش هستند آینده‌ای بسازند که در آن، ماشین‌ها بجنگند و انسان‌ها تنها تصمیم نهایی را بگیرند. در این میان، پرسش بزرگ این است: آیا پیشرفت نظامی، ضامن امنیت بیشتر است یا تهدیدی تازه برای صلح جهانی؟ بیشتر بخوانید :
چین با آزمایش موفق پهپادهای نسل جدید خود، فصل تازه‌ای از رقابت نظامی را آغاز کرده است. این پهپادها قادرند هم‌زمان چند هدف را شناسایی کنند و مورد حمله قرار دهند و با استفاده از هوش مصنوعی، مسیر پرواز و تصمیمات لحظه‌ای خود را تغییر دهند.
کارشناسان نظامی معتقدند این فناوری می‌تواند توازن قدرت را در آسیا تغییر دهد. چین حالا به دنبال شبکه‌سازی هوایی میان پهپادهاست؛ سامانه‌ای که بدون نیاز به کنترل انسانی، بتواند عملیات‌های پیچیده را در آسمان اجرا کند.
در روسیه، توسعه سامانه‌های دفاعی مدرن به‌ویژه در حوزه موشک‌های ضد بالستیک و رادارهای پیشرفته باقدرت ادامه دارد. سامانه‌های جدید می‌توانند موشک‌های دشمن را در فاصله‌ای بسیار دورتر شناسایی کرده و واکنش نشان دهند.
این اقدامات در بحبوحه تنش‌های ژئوپلیتیکی و افزایش رقابت با ناتو، به‌نوعی بازگشت به دوران جنگ سرد تعبیر می‌شود؛ اما این بار با فناوری‌هایی چندین برابر هوشمندتر.
در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی به ابزاری حیاتی در تصمیم‌سازی‌های نظامی بدل شده است؛ از تحلیل داده‌های ماهواره‌ای تا هدایت ربات‌های رزمی، فناوری هوش مصنوعی در حال دگرگون‌کردن راهبردهای کلاسیک جنگ است.
این فناوری نه‌تنها سرعت تصمیم‌گیری را بالا می‌برد، بلکه می‌تواند الگوهای رفتاری دشمن را پیش‌بینی کند. بااین‌حال، نگرانی‌ها درباره «نبردهای خودکار» و ازدست‌رفتن کنترل انسانی، در حال افزایش است.
در حوزه تسلیحات، سلاح‌های فراصوت اکنون به نقطه‌ای رسیده‌اند که می‌توانند هر سامانه دفاعی را دور بزنند. این سلاح‌ها با سرعتی بیش از پنج برابر صوت حرکت می‌کنند و مسیر خود را به‌صورت غیرقابل‌پیش‌بینی تغییر می‌دهند.
جهان امروز در تقاطع علم و قدرت یستاده است. فناوری‌های نوین نظامی اگرچه می‌توانند امنیت کشورها را تضمین کنند، اما درعین‌حال خطر آغاز نبردهایی را در خود دارند که نه با سربازان، بلکه با ماشین‌ها و الگوریتم‌ها رقم می‌خورند.
در این میدان تازه، صلح بیش از هر زمان دیگر به «هوشمندی انسانی» نیاز دارد؛ هوشمندی که بتواند فناوری را در خدمت زندگی قرار دهد، نه در خدمت نابودی آن.