همشهری آنلاین- حامد فوقانی: احتمالا شما هم فیلم منتشر شده از یک مخزن زباله زیرزمینی پیشرفته در منطقه ۱۷ تهران را دیدهاید. اگر هم نه که میتوانید این فیلم که بسیار وایرال شده و کاملا واقعی است و توسط هوش مصنوعی تولید نشده را اینجا مشاهده کنید. این رویکرد نوین که در حال حاضر در قلب شهرهای بزرگ اروپا، آمریکا و آسیا به یک استاندارد تبدیل شده، نه تنها چهره شهر را پاکیزهتر میکند، بلکه ضربهای کاری بر پیکر معضلات اجتماعی و اقتصادی ناشی از پسماند میزند.
اما ماجرا چیست و چرا تهران همپای شهرهای توسعهیافته جهان برای مدیریت پسماند به چنین شیوهای روی آورده است؟
مزایای چندوجهی: از پاکیزگی تا امنیت اقتصادی نصب مخازن زیرزمینی در تهران و دیگر شهرهای ایران، علاوه بر جنبه زیباییشناختی و ارتقاء بهداشت محیط، منافع مهم دیگری را نیز به همراه دارد که دو مورد از آنها اهمیت ویژهای در فضای شهری ایران پیدا میکند:
انتقال هم در زیرزمین سیستمهای زیرزمینی و نیمهزیرزمینی جمعآوری پسماند که پیشینه آنها به دهه ۷۰ میلادی بازمیگردد، امروزه با ادغام با فناوریهای هوشمند، به یک راهکار چندمنظوره تبدیل شدهاند. در حالی که نمونههای سنتی این مخازن صرفاً به دلیل ظرفیت بالا و زیبایی بصری مورد توجه بودند، نسل جدید این سیستمها مجهز به سنسورهای هوشمند (IoT) هستند. • سطلهای هوشمند خورشیدی: در شهرهایی مانند لیورپول (انگلستان)، آمستردام (هلند) و ملبورن (استرالیا)، سطلهای زباله با انرژی خورشیدی کار میکنند و با استفاده از فناوری متراکمسازی، ظرفیت خود را تا ۷۰۰ درصد افزایش میدهند. این سنسورها، اطلاعات مربوط به میزان پر شدن مخزن را به صورت بلادرنگ (Real-Time) به مرکز مدیریت پسماند ارسال میکنند. • شبکههای پنوماتیک (لوله کشی زیرزمینی): در نمونههای پیشرفتهتر مانند مالمو (سوئد) و برخی مناطق سنگاپور، پسماندها پس از قرارگیری در ایستگاههای ورودی، از طریق شبکهای از لولههای زیرزمینی و با استفاده از فشار هوا به صورت خودکار و بهداشتی به ایستگاههای مرکزی بازیافت منتقل میشوند. این سیستمها تفکیک پسماندهای تر و خشک را در مبدأ تسهیل میکنند. البته به کارگیری این شیوه برای بسیاری از شهرهای بزرگ مثل تهران با چالش های بسیاری به دلیل وجود تاسیسات زیرزمین و جغرافیای شهری همراه است و فعلا شدنی نیست.
ملاحظه
چالشهای پیشرو برای تهران
فرصتهای کلیدی
زیرساخت شهری
اجرای شبکه گسترده لولهکشی در زیر خیابانها و بافتهای قدیمی، نیاز به حفاریهای عمیق و هماهنگی با دیگر تأسیسات زیرزمینی دارد.
ایدهآل برای مناطق نوساز و پروژههای توسعه جدید شهری که میتوانند از ابتدا با این زیرساخت طراحی شوند.
هزینه سرمایهگذاری
هزینه اولیه نصب این سیستم بسیار بالاست و نیازمند تأمین مالی در مقیاس بزرگ شهری است.
کاهش هزینههای عملیاتی بلندمدت (سوخت، تعمیرات کامیون، نیروی انسانی) و افزایش ارزش پسماند بازیافتی.
تکنولوژی و نگهداری
نیاز به نیروی فنی متخصص برای نگهداری از توربینها، سنسورها و لولهکشیهای پیچیده.
ایجاد مشاغل تخصصی جدید و انتقال دانش فنی روز دنیا به کشور.