همشهری آنلاین-مژگان مهرابی: این کاروانسرا با آن اتاق های متعدد و حوض آبی که در محوطه خود دارد حال و هوای دوران گذشته را برای گردشگران تداعی می کند.
نشانی: جنوب چهارراه مولوی- خیابان صاحب جمع
قدمت: اواخر دوره ناصرالدین شاه
معرفی: کاروانسرای خانات بزرگترین کاروانسرای درون شهری تهران به شمار می آید و در سال ۱۳۸۲ به در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرا یا بازار آجیل فروشی؟
کاروانسرای خانات از مکان های دیدنی و تاریخی محله مولوی محسوب می شود. این کاروانسرا ۱۰ هزار مترمربع وسعت دارد و در زمینی با چهار گوشه غیرمتقارن قرار دارد؛ اما نکته جالب اینکه صحن بنا نمای متقارنی دارد و تعداد حجره های آن ۵۴ واحد است. از دیگر ویژگی های کاروانسرای خانات ۲ ایوانی است که یکی شان در سمت شرق به ورودی اصلی بنا راه دارد و ایوان غربی به ورودی دوم بنا منتهی می شود. سقف این راهروها دارای پوششی گنبدی است و در ابتدای ورود به این راهرو یک هشتی وجود دارد. در ضلع شمال شرقی پس از عبور از یک دالان، باربند و اصطبل‌ها واقع شده‌اند که در قدیم محل نگهداری چهارپایان بوده‌اند. کاروانسرا تاکنون کاربری خود را حفظ کرده است. البته هیچ سنخیتی از نظر شکلی با فعالیت آن در قدیم ندارد. امروز دیگر از قافله‌ها و چهارپایان خبری نیست؛ اما همچنان در حجره‌های پیرامونی آن کسبه و تجار، به‌خصوص عمده‌فروش‌های آجیل و خشکبار به کسب‌وکار مشغول هستند. سفره‌خانه سنتی خانات نیز با محیطی زیبا نیز در گوشه‌ای از این کاروانسرا قرار دارد و بسیاری از مردم شهر تهران برای صرف ناهار و بازدید از این کاروانسرا به این رستوران می‌روند.
لوکیشن سریال های صدا و سیما
ساخت کاروانسرای خانات را با توجه به ویژگی‌های معماری آن، به اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، یعنی حدود سال ۱۲۶۱ هجری شمسی نسبت داده‌اند. هرچند از تاریخ دقیق ساخت بنا اطلاعی در دست نیست؛ اما در نقشه تهران عمارت کاروانسرا وجود دارد. این نقشه در سال ۱۲۷۰ هجری شمسی توسط نجم‌الملک تهیه شد. کاروان سرا مساحتی حدود ۱۰۵۰۰ متر مربع دارد. معماری آن به شیوه آجرکاری و گره‌سازی صورت گرفته است. باربرهای آن نیز دیوار حمال آجری است و با مصالحی چون آجر با ملاط گل، آهک و گچ، سنگ، چوب و سفال احداث شده است. درب اصلی ورودی کاروانسرا را با ارتفاع ۵ متر از چوب روسی ساخته‌اند و ۴۰ گل میخ آن، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. گرداگرد در با کاشی، رهنمودهایی از امام علی (ع) در مورد آداب خریدوفروش نصب شده است.
این بنا در سال ۱۳۵۷ دچار حریق شد و ورودی‌های غربی و شرقی در آتش‌سوزی مسدود شدند و بنا بلا استفاده شد. خوشبختانه درب اصلی ورودی کاروانسرا از گزند آتش‌سوزی به دور بود و چندی پس از آتش‌سوزی، کاروانسرا به بنگاه و بعد به انبار تغییر کاربری داد. اولین بهره‌برداری رسمی از کاروانسرا در اسفند ماه سال ۱۳۸۸ برای برگزاری جشن ملی نوروز صورت گرفت، سپس ۱۷ خرداد ماه همان سال همایش و نمایشگاه سراسری صنایع دستی ایران در آن برگزار شد.
بازدید از کاروانسرا رایگان است و گردشگران می توانند از ساعت ۹ تا ۱۹ به آنجا مراجعه کنند. بد نیست بدانید این کاروانسرا چندین بار به عنوان لوکیشن فیلمبرداری فیلم «یکی از ما دو نفر» و سریال های «برادر»، «پرده نشین» و «برادر جان» بوده است