به قول آلن فراشون، روزنامه‌نگار کهنه‌کار لوموند، بارزترین خصوصیت سال ۲٠۲۲ عدم قطعیت، یا به زبان ساده‌تر بلاتکلیفی بود. بدین ترتیب چشم‌انداز سال ۲٠۲۳ نیز بر زمینه‌ای از دشواری‌های اقتصادی – تورم، گرانی انرژی، رشد ناچیز – و تغییرات غیرمنتظرۀ آب و هوا، همراه با نگرانی‌های جنگ و ابهامات بزرگ سیاسی گشوده می‌شود.
اروپاییان که تا دقیقۀ آخر، حملۀ روسیه به اوکراین را باور نمی‌کردند، باید بزودی شاهد یک سالگی جنگ باشند. پوتین که هدف نهایی خود از این تجاوز آشکار را به هیچکس نگفته، امید زیادی به فصل سرما و عاجز شدن اروپاییان داشت. اما گرم شدن آب و هوا که به گفتۀ متخصصان یک فاجعۀ بی‌سابقۀ زیست محیطی است حداقل در این مورد به کمک کشورهای اروپای غربی آمد. گفته می‌شود پاریسی‌ها شب ژانویۀ امسال را در هوای +۱۶ درجه سانتی‌گراد خواهند گذراند...
در دنیایی چنین غیرقابل پیش‌بینی، هیچ تحلیل‌گر، اندیشکده یا شخصیت سیاسی نیست که در جستجوی نشانه‌هایی از ایران آینده نباشد.
اگرچه پیش‌بینی دشوار است اما بعد از سه ماه، نشنیدن صدای ایرانیان غیرممکن شده و به رغم ناباوری‌ها و شکاکی‌ها، کم‌کم تمامی دولت‌ها فهمیده‌اند که ماجرایی سرنوشت‌ساز در کار است. آرمین عارفی در مجلۀ "لوپوئن" این سؤال را مطرح می‌کند که آیا ایران، نخستین کشوری که اسلام سیاسی را بر قدرت نشاند، باز هم اولین کشوری خواهد بود که خود را از آن خواهد رهانید؟" او از عباس میلانی نقل می‌کند که "ایران آزمایشگاه خاورمیانه است و این فقط به ۴۳ سال اخیر منحصر نیست. ایران در مورد انقلاب مشروطه و شکل دادن به یک جنبش ملی دموکراتیک (مصدق) پیشتاز بود، همچنان که جدی‌ترین حرکت کمونیستی در جهان اسلام نیز در این کشور به وجود آمد"...
با این نگاه، جنبش مردم ایران بسیار فراتر از یک حرکت اعتراضی داخلی خواهد بود. از هم‌اکنون نخستین امواج این حرکت به کشورهایی چون افغانستان و سوریه رسیده و دولت‌های محافظه‌کار منطقه را سخت نگران کرده که "اگر قرار باشد زنان ما نیز از زنان ایران تقلید کنند"، تمامی تاج و تخت‌ها و حکومت‌های بر سنت بنا نهاده‌شده در معرض سیل بنیان‌کن خواهد بود.
در سال آینده، جنبش مردم ایران می‌تواند با خود نه تنها آزادی مردم این کشور که شروع تحولات عمیق زنجیره‌ای را در سطح بین‌المللی همراه بیاورد و آغازی باشد برای پایان اسلام‌گرایی که نزدیک به نیم قرن دنیا را به چالش کشید.
بدون تردید ادامۀ جنگ اوکراین و اوضاع روسیه، در تهران بی‌تأثیر نخواهد بود. اگر پوتین مذاکره را بپذیرد چه خواهد شد؟ و اگر دست به سلاح اتمی ببرد چه خواهد شد؟
افزون بر این، قدرت گرفتن مجدد نتانیاهو در اسرائیل و انتخابات ریاست جمهوری ترکیه احتمال دگرگونی‌های بزرگ را متصور می‌سازد. تغییر قدرت در آنکارا، نه تنها برای نیروهای کرد که برای تهران و دمشق نیز یک رویداد بسیار مهم محسوب خواهد شد.
این در حالی است که نزدیکی تدریجی سوریه و ترکیه در آخرین روزهای ۲٠۲۲ به وضوح مشاهده شد. آیا اردوغان قصد دارد برای بهره‌گیری داخلی با بشار اسد آشتی کند؟
نزدیکی آنکارا و دمشق با وساطت مسکو، همان قدر که اهمیت فزایندۀ نقش روسیه را در سوریه یادآوری می‌کند، جایگاه جمهوری اسلامی را در این کشور زیر سؤال می‌برد. به طور موازی، شماری از کشورهای منطقه با همراهی فرانسه عزم کرده‌اند تا پای جمهوری اسلامی را از عراق ببرند. امانوئل ماکرون صریحاً گفته است که هدف اصلی مجموعه گفتگوهای "بغداد" (یا روند بغداد) آزاد کردن عراق از قید نفوذ خارجی است. وی وعده داده که در سال ۲٠۲۳ روند مشابهی را در مورد لبنان آغاز کند.
بدین ترتیب صرف نظر از جنبش اعتراضی ایرانیان و به فرض این که جمهوری اسلامی در سال آینده در قدرت باقی بماند، می‌توان انتظار داشت که حرکتی هماهنگ در جهت زدودن نفوذ منطقه‌ای آن آغاز شود.
در این وضعیت لغزنده تنها امید جمهوری اسلامی به چین و روسیه است که البته هر یک گرفتاری‌های خود را دارند. پوتین سخت درگیر جنگ است و شی جین‌پینگ، حتی اگر بتواند خود را از شرّ ویروس کرونا برهاند، باید به دلمشغولی اصلی خود یعنی خستگی اقتصادی کشورش بپردازد.
اما درهر صورت اگر جمهوری اسلامی بخواهد با این دو کشور روابطی عادی و علنی داشته باشد و احیاناً از آنها کمک اقتصادی دریافت کند باید به ناچار پروندۀ اتمی را فیصله دهد. در حالی که بزرگترین کابوس غربی‌ها استفاده از سلاح اتمی توسط روسیه است، ادامۀ غنی‌سازی اورانیوم در ایران نیز روز به روز اسرائیلی‌ها را مضطرب‌تر و بی‌صبرتر می‌کند. در این شرایط نتانیاهو بار دیگر به قدرت رسیده و در حال تشکیل کابینه است. پس ۲٠۲۳ همچنان سال کلنجار بر سر پروندۀ اتمی خواهد بود. اما تاکنون برای این پرونده دو راه‌حل بزرگ تصور می‌شد: مذاکره یا حملۀ نظامی. ادامۀ جنبش اعتراضی می‌تواند راه‌حل سوم را ممکن سازد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید