ایده استفاده از فناوری تشخیص چهره یا facial recognition system در شناسایی و برخورد با کسانی که حجاب موردتایید حکومت را رعایت نمی‌کنند، پیش از جنبش «زن، زندگی، آزادی» در ایران بازگو شده بود.
سید محمد صالح هاشمی گلپایگانی، دبیر وقت ستاد امر به معروف و نهی از منکر در ایران، اوایل شهریور ۱۴۰۱ در یک مصاحبه گفته بود که می‌توان با کمک داده‌های دوربین هایی که در اماکن عمومی مثل مترو به دست می‌آید و تطبیق چهره افراد با تصویر کارت ملی آنها، افراد بی‌حجاب را شناسایی و جریمه کرد.
دبیر ستاد امر به معروف: به کمک فناوری تشخیص چهره، افراد در معابر عمومی جریمه خواهند شدبه گفته گلپایگانی در طرح حجاب، قرار است متخلفین با دوربین‌های اماکن عمومی مثل مترو و فناوری تشخیص چهره شناسایی و برگه جریمه برایشان ارسال شود.جزییات بیشتر: https://t.co/ongBRRudzK pic.twitter.com/GiDJPgvkz4
این صحبت‌ها در واکنش به برخورد یک آمر به معروف با سپیده رشنو در اتوبوس رخ داده بود. با درگذشت مهسا امینی و آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی»، عملا چنین صحبت‌هایی تا مدتها مسکوت ماند.
>> همچنین بخوانید : سپیده رشنو،نویسنده معترض به حجاب اجباری، به پنج سال حبس تعلیقی محکوم شد
در فروردین سال ۱۴۰۲ احمدرضا رادان، فرمانده کل نیروی انتظامی گفت از شنبه ۲۶ اردیبهشت رانندگان بدحجاب با دوربین‌های تشخیص چهره شناسایی شده و جریمه می‌شوند. حدود دو ماه بعد و در دیدار با امام جمعه مازندران او اظهارنظر مشابهی را بیان کرده است. هرچند رادان مستقیما به روش «رصد نابهنجاری» اشاره‌ای نکرده اما با توجه به استفاده از کلمه «سیستم‌های تصویری» در صحبت‌هایش می‌توان حدس زد که منظور او استفاده از برنامه‌ای مثل تشخیص چهره برای شناسایی کسانی است که حجاب را رعایت نمی‌کنند.
در حال حاضر استفاده از دوربین‌های شهری عمدتا برای شناسایی خودروهای متخلف کاربرد دارد. در این شیوه، دوربین‌های شناسایی شهری اطلاعات پلاک خودروها را با نمونه‌هایی که از پیش به آنها داده شده تطبیق می‌دهند و نتیجه نهایی را به سیستم مرکزی می‌فرستند. در این روش، همه‌چیز از پیش تعیین شده است.
هرچند تجربه نشان داده که در این مورد هم دوربین‌های شهری کم‌خطا نیستند.
مالک محترم خودروی یاد شده در پیامک!از آنجا که این خودرو متعلق به من نیست و پیامک به اشتباه برای من ارسال شده، سر جدت برو اون عوارض رو پرداخت کن!!من اصلا خودرو ندارم و هیچ وقت هم نداشته‌ام. دست به دست کنید شاید صاحبش پیدا شد :)) pic.twitter.com/IfWh0QqbD4
در چنین سیستمی، همه‌چیز از اندازه پلاک خودرو تا شیوه قرارگیری حروف و اعداد روی آن، از یک اسلوب مشخص پیروی می‌کند و شناسایی آن نسبتا ساده و اتوماتیک است. در مورد تشخیص چهره ولی ماجرا کمی پیچیده‌تر است.
در شناسایی چهره با دوربین، برنامه‌ای که برای این کار طراحی شده باید پیش‌تر نمونه‌های فراوانی از یک شخص را ببیند تا بتواند با خطای کمتری مقصر را شناسایی کند. برای این‌که چنین سیستمی خطای کمتری داشته باشد، باید داده‌های متعددی از عکس‌های مختلف در شرایط متفاوت را در اختیار داشته باشد و بتواند با آنها چهره افراد را در شرایط مختلف شناسایی کند. در این حالت به تعداد بسیار زیادی عکس در یک پایگاه داده و یک اپراتور نیاز است که بتواند به هوش مصنوعی در شناسایی نمونه‌های مختلف کمک کند.
دوربین‌های تشخیص پلاک خودرو چون داده‌های بیشتری در اختیار دارند، خطایشان کمتر است اما همین سیستم‌ها را نیز می‌توان به اشتباه انداخت. در ایران و کشورهای دیگر گزارش های مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد، مردم توانسته‌اند دوربین‌های شهری را به اشتباه بیندازند.
به طور مشخص در مورد ایران، گزارش‌های متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد این سیستم‌ها بسیار به اشتباه افتاده‌اند. پیامک‌های جریمه کشف حجاب برای خودروهایی که سرنشین مرد داشته‌اند، از جمله این اشتباه‌ها هستند.
برای چه چیزی میخواهند از دوربین تشخیص چهره و فناوری روز و گران استفاده کنند! حجاب چهارتا دختر!تا حالا دیدید از این فناوری برای تشخیص دزد‌ها (از فیلم دوربین‌های ساختمان) استفاده کنند؟ یا مکان خودروی سرقت شده را با دوربین تشخیص پلاک پیدا کنند؟یا برای موتورسوار بدون کلاه ایمنی؟
دبیر ستاد امر به معروف پیش‌تر ادعا کرده بود که، سیستم‌های تشخیص چهره می‌توانند با کمک عکس‌هایی که از عکس کارت ملی در منابع دولتی وجود دارد، اشخاص را شناسایی کنند. اما این عکس‌ها در شرایط استاندارد، از یک زاویه و با شرایط نوری مشخص گرفته شده است. در صورتی که هوش مصنوعی برای شناسایی این موارد باید از قبل عکس‌ها را از زوایای مختلف دیده باشد. به جز این، تعداد همین عکس‌های در دسترس نیز کمتر از چیزی است که بتوان با آن هوش مصنوعی را آموزش داد.
چین یکی از کشورهایی است که در زمینه استفاده از دوربین تشخیص چهره برای شهروندان فعالیت کرده است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، ایران در حال تعامل با چین برای واردات این سیستم به ایران است. در آذر سال گذشته، یک شرکت چینی به خاطر همکاری با ایران در زمینه فناوری تشخیص چهره از طرف آمریکا تحریم شده بود.
از طرفی دیگر، تفکیک بدحجاب از باحجاب فرایند دشواری به نظر می‌رسد. چون اولا تعریفی برای بدحجابی در قانون وجود ندارد و دوما، مشخص نیست این فرایند در سیستم‌های هوشمند قرار است چطور تعریف شود. به نظر می‌رسد برای حل مشکل شناسایی بدحجاب از محجبه باید از اپراتور انسانی استفاده کرد. آموزش این حجم از اپراتور انسانی، بر فرض فراهم بودن امکانات سخت افزاری و نیروی انسانی کافی، بسیار زمان‌بر است.
شیشه‌های بغل و عقب ماشین من دودی با درصد بالا و شیشه جلو روکش رفلکس داره بطوری که تابحال ۶-٧ جریمه بخاطر شیشه دودی و عدم تشخیص راننده و سرنشین صادر شده! برای منم پیامک کشف حجاب در ظهر ماه رمضان آمده. 😅🤦دفعه بعد احتمالا باید کلاس آموزش حجاب شرکت کنم. https://t.co/ioTWsW7w9F pic.twitter.com/CpDGLHaGr9
به جز بعد نرم‌افزاری، در زمینه سخت‌افزاری نیز مشکلاتی وجود دارد. بنا بر اسنادی که گروه «قیام تا سرنگونی» منتشر کرده، حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران در نامه‌ای به محمد مخبر، معاون اول ابراهیم رییسی، به او گفته که دوربین‌های مداربسته و سیستم مانیتورینگ مترو فرسوده هستند و این موضوع باعث کاهش «بهره‌برداری» از آنها در اعتراضات می‌شود.
از طرفی داده‌های مربوط به این عکس‌ها باید در یک سامانه ثبت و نگهداری شوند. مشخص نیست چنین امکاناتی وجود داشته باشد یا نه.
به نظر می‌رسد شناسایی شهروندانی که حجاب اجباری را رعایت نمی‌کنند با فناوری تشخیص چهره و برخورد با آنها یکی از ایده‌های مهم حکومت باشد. اما اجرای چنین برنامه‌ای به زیرساخت‌های زیاد و متنوعی نیاز دارد که دسترسی به آن اگر ناممکن نباشد، زمان‌بر است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید