ایران استار: موضوع قرار داد ۲۵ ساله ایران با چین به مهمترین موضوع سیاست خارجی ایران در پس از برجام و حواشی آن تبدیل شده است. این قرار دادتاکنون در حد پیش نویس و کلیات پیش رفته اما دایره مخالفان آن از رضا پهلوی تا محموداحمدی نژاد را شامل می‌شود که آن را ننگین می‌خوانند و با قرار داد ترکمانچای مقایسه می‌کنند یا می‌گویند مردم ایران از جزییات آن بی‌خبر مانده‌اند.
البته مقام‌های دولتی ایران نظر متفاوتی دارند. حسام الدین آشنا مشاور رئیس جمهوری ایران در توئیتی نوشته است که داشتن یک طرح برای همکاری ۲۵ ساله با یک کشور دیگر نشانه ضعف نیست و ضامین ثبات و قدرت است. محمد جواد ظریف هم درپاسخ به مخالفان داخلی به ویژه در مجلس گفته است که رهبر جمهوری اسلامی به نوعی در جریان این توافق بوده و اتفاقی خارج از خواست آیت الله خامنه‌ای نیفتاده است.
کارت بازی چین با ایران یا یک توافق راهبردی؟
بحث قرار داد ۲۵ ساله که از آن با عنوان توافقنامه همکاری جامع ایران و چین هم نام برده می‌شود تقریبا همزمان با توافق برجام از سال ۲۰۱۵ میلادی و تیرماه سال ۱۳۹۴ مطرح شده و همین موضوع احتمالا نشان می‌دهد که این توافق در حد یک توافق راهبردی و پلن B جمهوری اسلامی برای برجام اهمیت داشته است.
از طرفی گفته می‌شود خروج آمریکا از برجام و فشارهای دولت ترامپ بر سوق دادن جمهوری اسلامی به سمت این قرار داد تاثیر زیادی داشته اما واقعیت این است که فشار ترامپ بر چین هم در هل دادن این کشور به سوی قرار داد ۲۵ ساله نقش به سزایی داشته چرا که چین در ابتدا با تحریم‌های ترامپ علیه ایران پس از خروج آمریکا از برجام تا حدی همراهی کرده بود که مهمترین آنها کناره گیری شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی) از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بود.
به هرحال به نظر می‌رسد تنش‌های بی‌سابقه سیاسی و اقتصادی چین و آمریکا در یکسال گذشته که موضوع کرونا هم به آن افزوده شده در تصمیم و عزم طرف چینی برای قرار داد ۲۵ ساله تاثیرگذار بوده و همین موضوع شاید باعث این نگرانی شود که هدف چینی‌ها از پیگیری این قرار داد بیشتر فشار بر طرف آمریکایی است و قرار داد ۲۵ ساله برای سران این کشور بیشتر حکم یک کارت بازی را دارد. کما اینکه چینی‌ها در حد فاصل بین سال‌های ۱۳۸۴ تا پیش از برجام در سال1394 دست کم پای ۶ قطعنامه شورای امنیت علیه فعالیت هسته‌ای ایران را علی رغم برخی انتقادها تبلیغاتی و کم اهمیت علیه طرف غربی در نهایت امضاء کرده بودند.
البته قرارداد ۲۵ ساله حتی با در نظر گرفتن خروج چین از پارس جنوبی، می‌تواند از مصادیق کارت بازی چین با جمهوری اسلامی نباشد اما به هرحال این کشور آسیای دور نشان داده که ایران هیچگاه برایش اهمیت یک شریک راهبردی را نداشته است. هر چند که عکس این موضوع در جمهوری اسلامی صادق بوده است.
درباره قرار داد ۲۵ ساله چه می‌دانیم؟
داستان قرار داد ۲۵ ساله به طور دقیق از سال ۱۳۹۴ پیش یعنی از دیدار شی‌جین پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین و آیت‌الله خامنه‌ای، رهبری جمهوری اسلامی آن هم دو هفته مانده به توافق امضاء برجام آغاز شد. در آن دیدار رهبرجمهوری اسلامی بدون اشاره به امضاء شش قطعنامه علیه ایران توسط چین گفت که ایران کمک‌های چین را در زمان تحریم فراموش نخواهد کرد و از کلیات توافق ۲۵ ساله که در گفتگوهای شی جین پینگ و حسن روحانی حاصل شده بود، حمایت کرد.
درباره جزییات جزییات توافق ۲۵ ساله ایران و چین هنوز سندی منتشر نشده و هر آنچه درباره آن وجود دارد مربوط به متن توافقنامه جامع مشترک همکاری‌های استراتژیک ایران و چین است که در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶ یا همان سوم بهمن ۱۳۹۴ و حدود ۶ ما پس از سفر رئیس‌جمهوری چین به ایران امضاء شده است. در این متن صرفا به کلیات همکاری در حوزه‌های سیاسی، اجرایی، انسانی و فرهنگی، قضایی، امنیتی و دفاعی و منطقه‌ای و بین‌المللی بسنده شده است.
نشریه پترولیوم اکونومیست سال گذشته در گزارشی مدعی شد که قرار است ذیل قرار داد ۲۵، چین ۲۸۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز و ۱۲۰ میلیارد دلار در صنعت حمل‌ونقل ایران سرمایه‌گذاری کند و در مقابل شرکت‌های چینی اولویت اول اجرای پروژه‌ها هستند و ۵۰۰۰ سرباز چینی برای تامین امنیت پروژه‌ها به ایران اعزام می‌شوند. شاید همین قبیل اطلاعات باعث شده که رضا پهلوی به تازگی این قرار داد را به معنای پذیرش ارتش بیگانه در خاک ایران قلمداد کند.
البته محمد جواد ظریف در همان زمان انتشار این اطلاعات هم گفته بود:«در اصل، توافقی در کار نیست که بندهایی داشته باشد. یک پیشنهاد برای برنامه‌ای ۲۵ساله است که تازه باید بنشینیم و شروع به نوشتن توافق کنیم.»
علی آقامحمدی، رئیس گروه اقتصادی دفتر رهبرجمهوری اسلامی هم به تازگی در گفت‌وگو با صدا و سیما ایران گفته است این همکاری ۲۵ ساله در همه حوزه‌های برنامه‌ریزی اقتصادی از جمله نفت و گاز، صنایع الکترونیک، حوزه‌های دانش بنیان و غیره است.
به هرحال جنس اطلاعات موجود درباره این قرار داد ۲۵ ساله ایران و چین بیشتر در حد کلیات یا حدس و گمان درباره جزییات است. علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی گفته است که هیچ چیز محرمانه و مخفیانه‌ای درباره این قرار وجود ندارد اما آنچه در عمل اتفاق افتاده سخت‌گیری جمهوری اسلامی در دادن اطلاعات دقیق‌تر و جزییات بیشتر درباره این قرار داد است.