معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران:
آلودگی در موج جدید کرونا فوق العاده زیاد است | تهران قرمز شد؛ محدودیتها باید بیشتر انجام میشد | وضعیت فاجعهبار میشود؟
معاون درمان ستاد مقابله با کرونا با تاکید بر اینکه برای پیشگیری از کووید-۱۹ باید محدودیت تردد در تهران بیشتر شود، گفت: در استان تهران آلودگی بیماری بهشدت زیاد شده است و اگر مردم مراعات نکنند، در هفتههای آینده وضعیت فاجعهبار میشود.
نادر توکلی معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران درباره وضعیت پذیرش بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستانهای این استان اظهار داشت: به همه بیمارستانهای استان تهران ابلاغ کردیم با توجه به افزایش میزان بستری مبتلایان به کرونا در استان تهران بیماران را پذیرش کنند. هر موجی که در کشور ایجاد میشود بر تهران نیز اثر میگذارد، مثلا اگر در جنوب کشور افزایش تعداد مبتلایان را داشته باشیم تهران نیز متاثر میشود.
روند آلودگی در تهران
توکلی گفت: در حوزه درمان ما در سطح ۲ قرار داریم و در بحث پیشگیری، درمان عملا نقشی ندارد. باید محدودیتها بیشتر انجام میشد که نشد. در کل، روند آلودگی بیماری در تهران بهشدت زیاد شده است و متاسفانه در سنین پایینتر - حتی در اطفال و افراد جوان و کسانی که بیماری زمینهای نیز ندارند - درگیری وجود دارد.
وی افزود: این نشان میدهد در موج جدید میزان آلودگی فوقالعاده زیاد است و باید محدودیتهای تردد بیشتر شود.
۱۰۰ بیمارستان در استان تهران؛ درگیر کرونا
معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران در پاسخ به این پرسش که در حوزه درمان بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستانهای استان تهران چه وضعیتی داریم، بیان کرد: در استان تهران و در ۳ دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران درمجموع ۱۸۰ تا ۲۰۰ بیمارستان داریم که از این تعداد بیش از ۱۰۰ بیمارستان درگیر بیماران کرونا هستند.
وی درباره اینکه آیا با کمبود تخت در این بیمارستانها مواجه هستیم، توضیح داد: بیمارستانها در زمانی که در موج اول در اسفند و فروردین بودیم خود به خود خلوت بودند و جراحی الکتیو انجام نشد. اما در اردیبهشت که بیمارستانها به روال عادی خود بازگشتند درگیر جراحیهای الکتیو شدند و حداکثر ۳۰ درصد تختها را خالی کردیم و به بیماران کرونا اختصاص دادیم.
توکلی ادامه داد: اکنون ظرفیت ما پاسخگو است. اما موضوع مهم این است که بسیاری از بیماران مراجعهکننده به مراکز درمانی به بستری نیاز ندارند. باید توجه کرد اگر بیماری تنگی نفس شدید نداشته باشد و صرفا با یک درگیری کوچک ریه همراه باشد به بستری نیاز ندارد. در خیلی از افراد ممکن است علائم گوارشی و کوفتگی باشد که اصلا به بستری نیاز ندارند.
وی تصریح کرد: ما در بیمارستانها کمیتهای تشکیل دادهایم که بیماران مراجعهکننده سریع ویزیت شوند و تا حد ممکن بیماری را بستری نکنیم. همچنین سیستم بهداشت بتواند کمککننده باشد و به بیماران در منزل آموزش داده شود.
معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران گفت: توصیه میکنیم بیماران به جز موارد اورژانس - اگر تنگی نفس شدید دارند - به بیمارستان مراجعه نکنند و به مطبها، مراکز جامع سلامت و کلینیکهای درمانی مراجعه کنند چراکه به علت آلودگی بیمارستانها ممکن است فردی که مشکوک به کروناست با حضور در بیمارستان و آلودگی موجود، به موردی قطعی تبدیل شود.
وی افزود: بیماران زمینهای اصلا از منزل خارج نشوند و حتما همه افراد از ماسک استفاده کنند. در حال حاضر اورژانسها پاسخگو هستند و ابلاغ کردهایم که همه مراکز درمانی خصوصی بیماران مبتلا به کرونا را پذیرش کنند.
بیماران کرونا پذیرش میشوند
توکلی اظهار کرد: باید گفت تعدادی بیمار هستند که ممکن است به خاطر عدم پوشش بیمهای پذیرش نشوند، مثلا اینکه فرد بیمه تامین اجتماعی باشد و به بیمارستانی برود که پذیرش این بیمه را نداشته باشد. ممکن است محدودیت داشته باشیم اما در اورژانس هیچ بیماری عدم پذیرش ندارد و ستاد هدایت بیمارستانی نیز نظارت لازم را بر مراکز درمانی دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا بیمارستانهای خصوصی بیماران کرونایی را پذیرش نمیکنند، توضیح داد: برخی بیمارستانهای خصوصی اصلا توان ارائه سرویس به بیماران کرونا را ندارند. البته دو سه بیمارستان در استان تهران آماده بهرهبرداری است، مثل بیمارستان جدید فیروزآبادی که جایگزین بیمارستان قبلی است و یکی دو بیمارستان دیگر که درمجموع بتوانیم ۵۰۰ تخت بیمارستانی اضافه کنیم.
معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران اضافه کرد: بیمارستان امام سجاد(ع) شهریار، بیمارستان حضرت فاطمه(ع) رباط کریم، بیمارستان شهدای گمنام پاکدشت، بیمارستان شهید مفتح ورامین و بیمارستان امام حسین(ع) بهارستان کاملا زیر بار بیماران کرونا هستند.
توکلی یادآور شد: البته کمبود تخت ممکن است در ساعتی که پیک مراجعه وجود دارد باشد. مشکل ما در ساعتهای پیک و زمانهایی است که مراجعات زیاد است، اما سعی میکنیم موضوع را مدیریت کنیم.
تهران در وضعیت قرمز
معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران درباره آخرین وضعیت شیوع کرونا در تهران بیان داشت: در شرایط فعلی وضعیت تهران قرمز است و تمام ظرفیت در بخش درمان زیر بار کرونا رفته است و در ادامه باید تمهیدات برای کنترل تردد غیرضرور صورت گیرد که در حال انجام است.
وی ادامه داد: ما ۳ گروه از افراد جامعه را در مواجهه با کرونا داریم. عدهای بیخیال هستند و قشر دیگری گرفتار بیماری کرونا شدهاند و بار روانی زیادی به آنها وارد شده و ممکن است به همین دلیل مراجعه غیرضروری به بیمارستان داشته باشند.
توکلی گفت: تعدادی از افراد نیز به مراکز درمانی مراجعه میکنند و میگویند مبتلا به کرونا هستیم و باید چکار کنیم. این افراد باید به مراکز غیراورژانس بیمارستانی مانند مطبهای پزشکان، مراکز خدمات جامع سلامت ۱۶ساعته در نقاط مختلف و درمانگاههای سرپایی مراجعه کنند.
اطلاع همه پزشکان عمومی از آخرین پروتکلهای درمانی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا پزشکان عمومی در مراکز درمانی و مطبهای خصوصی نسبت به آخرین پروتکلهای درمانی بیماران کرونا توجیه شدهاند، تأکید کرد: بله، بیمارانی که مشکل تنفسی حاد ندارند، به مراجعه به بیمارستان و بستری نیاز ندارند. مردم فکر میکنند در بیمارستان معجزه میشود و کار خالقالعادهای صورت میگیرد. این در حالی است که در بیمارستان درمان حمایتی انجام میشود و هنوز کرونا درمان قطعی ندارد.
معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران تصریح کرد: به مردم توصیه میکنیم تا جایی که میشود از مراجعه به بیمارستان خودداری کنند، مگر اینکه به دستگاه کمکتنفسی نیاز داشته باشند. یکسری افراد علائم گوارشی دارند. کرونای گوارشی علائمی مانند دلدرد، دلپیچه، اسهال و کوفتگی دارد. این افراد باید در منزل استراحت و مایعات زیاد مصرف کنند.
کمبودی در ونتیلاتور نداریم
توکلی در پاسخ به این سوال که آیا کمبودی در زمینه تامین دستگاه ونتیلاتور در استان تهران دارید یا نه، گفت: نه، مشکلی در این خصوص نداریم. دستگاه اکسیژنساز در فاز اول خوب تقویت و تأمین شد، به جز در بیمارستانهای جدید که نیاز داریم، مشکل بحرانی وجود ندارد.
وی تأکید کرد: واقعا از مردم میخواهیم که با جدیت مسائل بهداشتی و پیشگیرانه را رعایت و به آنها توجه کنند. بهشدت این نگرانی وجود دارد که بیماری از این که هست بدتر شود و اگر مردم مراعات نکنند در هفتههای آینده وضعیت فاجعه باری خواهیم داشت.
رئیس اتاق فکر کرونای تهران:
احتمال مرگ ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر بر اثر کرونا در ایران | ۳ هفته طلایی را از دست دادیم | موج دوم کرونا بسیار کشندهتر است
دکتر قناعتی با بیان اینکه سیاست آزمون و خطا در بحرانهایی همچون کرونا کارساز و پاسخگو نیست، هشدار داد که اگر از این به بعد درست برنامهریزی نشود و مردم نیز همکاری نکنند، خطر بروز مرگ و میرهای بسیار بالا وجود دارد.
دکتر حسین قناعتی رئیس اتاق فکر ستاد فرماندهی عملیات مدیریت کرونا در کلانشهر تهران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه تجربیات حاصل از مدیریت بحران در زمان شیوع بیماری کرونا در اتاق فکر ستاد کرونای استان تهران جمعآوری شده و بهزودی در قالب کتاب منتشر میشود، اظهار کرد: هر عملیات و برنامهای باید از یک پشتوانه علمی قوی و مجموعه فکر و برنامهریزی جامع برخوردار باشد و از آنجا که پاندمی کرونا یک غافلگیری جهانی است، مدیریت و مواجهه صحیح با آن نیازمند عزم جدی و دقت درگردآوری اطلاعات صحیح، سازماندهی و تدوین آنها جهت بهکارگیری در ابعاد مختلف از جمله عملیات مدیریتی و آگاه سازی مردم و مسئولین برای برنامهریزی و اتخاذ تصمیمات درست است.
اجرای بیش از ۲۵۰۰ طرح و پروژه مرتبط با کرونا
وی با بیان اینکه اتاق فکر ستاد کرونای تهران از ابتدای شیوع بیماری نسبت به جمعآوری، رصد و بررسی اطلاعات جهانی پاندمی کرونا اقدام کرد، گفت: همزمان طرحها و پروژههای متعددی در داخل کشور تدوین شد، به گونهای که هم اکنون بیش از ۲۵۰۰ طرح و پروژه مرتبط با کرونا در حال انجام بوده و ۲۰۰ مقاله نیز نگاشته شده است. در سطح دنیا نیز تاکنون بیش از ۱۰ هزار مقاله مرتبط با کرونا منتشر شده است.
وی با بیان اینکه در اتاق فکر کرونا از همکاری و دانش اساتید در ابعاد مختلف همهگیری کرونا استفاده شد، خاطرنشان کرد: از اساتید همکار در اتاق فکر کرونا خواسته شد که ضمن بررسی ابعاد مختلف موضوع، به صورت جامع روی این مباحث کار کرده و چکیده این اطلاعات را در قالب مقاله تهیه کنند تا در نهایت به عنوان کتابی جامع با محوریت مدیریت بحران کرونا منتشر شود.
دکتر قناعتی در ادامه با اشاره به برخی نکات منتج شده از تحلیل و بررسی مدیریت بحران کرونا در کشور، با اشاره به وجود برخی نواقص قانونگذاری و علمی در این زمینه، اظهار کرد: به عنوان نمونه، یکی از اساتید مطرح مغز و اعصاب به عنوان همکار اتاق فکر کرونا، مطالعاتی در زمینه اثرات و تبعات اقتصادی کرونا داشته و پیشنهادهای خوبی به عنوان ملزومات حرکت در بحران جمعآوری کرده که به صورت پیشنهادهای قانونی به مسئولین ذیربط ارائه شده است.
وی ادامه داد: برخی از این مطالعات، ضمن مشهود ساختن نواقص سازمان بحران نشان داد که سازمان بحران برای ارایه عملکرد مطلوب نیازمند چه تغییرات و اصلاحاتی است.
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه ساختار نظام سلامت بر نحوه مدیریت بحران اثرگذار است، گفت: یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار طی ماههای اول شیوع بیماری، ایثار و ازخودگذشتگی کادر سلامت بود که صادقانه به ارایه خدمت پرداخته و فداکاری و جانفشانی کردند، به عبارتی موفقیتهای اولیه بحران را مدیون حمایت مردم و فداکاریهای کادر درمان هستیم.
خطر بروز مرگ و میرهای بسیار بالا در صورت عدم برنامه ریزی صحیح
رئیس اتاق فکر کرونای تهران اشکالات و نواقص فعلی در مدیریت بحران کرونا را نتیجه برخی سوءتدبیرها دانست و گفت: سیاست آزمون و خطا در بحرانهایی همچون بحران کرونا کارساز و پاسخگو نیست و هشدار میدهم که اگر از این به بعد درست برنامهریزی نشود و مردم نیز همکاری نکنند، خطر بروز مرگ و میرهای بسیار بالا وجود دارد. به عبارت دیگر اگر تصمیمات صحیح و به موقع اتخاذ نشود، ممکن است بیش از ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر در ایران به خاطر کرونا جان خود را از دست بدهند.
وی با بیان اینکه تمام مباحث جمعآوری دراین کتاب که حاصل تجارب مدیریت بحران کروناست، در قالب پیشنهاداهایی به مسئولین و ارگانهای مرتبط ارائه شده است، گفت: تیم علمی و اتاق فکر ستاد کرونای تهران مرتبا مشاورههای لازم را به مجلس شورای اسلامی، ستاد ملی کرونا، وزارت بهداشت، فرهنگستان علوم پزشکی و سایر ارگانهای مرتبط ارائه میکند.
دکتر قناعتی با تاکید بر ضرورت اتخاذ سیاستهای صحیح برای تعدیل و اصلاح شرایط فعلی، ضمن اشاره به برخی نکات مهم و راهبردهای منتج شده از این تجارب، اظهار کرد: مدیریت بحران و ارکان اصلی آن یعنی نیروی انسانی، منابع مالی، تجهیزات و زمان توسط اتاق فکر ستاد کرونا تحلیل شده و بر اساس این تحلیل بر مساله "زمان" به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار در عملکرد مدیریت بحران تاکید شد. با این حال متاسفانه در کشور ما و برخی کشورهای مشابه آنگونه که باید به شاخص "زمان" توجه نمیشود.
وی با بیان اینکه به عنوان نمونه عدم تصمیمگیری به موقع و واکنش سریع کاپیتان کشتی و یا خلبان هواپیما در زمانهای بحرانی منجر به بروز فاجعههای بزرگ انسانی میشود، گفت: متاسفانه در بحران کرونا آنگونه که باید به فاکتور زمان توجه نکردیم و با تاخیر زمانی در شروع قرنطینه، حداقل ۳ تا ۴ هفته زمان طلایی را از دست دادیم.
رمدسیویر موجود در بازار آزاد عمدتا قلابی است
این عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه با تاکید بر اینکه کرونا دارو و واکسن خاصی ندارد، عنوان کرد: طی بحران کرونا برخی تصمیمات اشتباه و نواقصی در رابطه با پروتکلهای دارویی و درمانی رخ داد که تبعات ناشی از این اشتباهات گاه جبرانناپذیر است. به عنوان نمونه یکی از این اشتباهات منجر به این شد که امروز داروی رمدسیویر تا ۱۰۰ میلیون تومان در بازار آزاد قیمتگذاری شده در حالی که حتی نحوه ورود آن به کشور و عرضه در بازار آزاد محل شک و تردید است.
رئیس اتاق فکر کرونای استان تهران با بیان اینکه داروی رمدسیویر موجود در بازار آزاد عمدتا قلابی است، گفت: یکی از سیاستهای اصلی مسئولین در شرایط کنونی باید جلوگیری از توزیع قاچاق دارو و برخورد قانونی و تعیین اشد مجازات برای قاچاقچیان دارو باید چراکه این افراد داروی قلابی را به جای رمدسیویر وارد بازار کرده و تا ۱۰۰ میلیون تومان نیز به فروش میرسانند. این افراد علنا با جان مردم بازی میکنند و جرمشان اعدام است.
وی همچنین با تاکید بر موضوعات پیچیده مرتبط با واکسن کرونا اظهار کرد: بر اساس اطلاعات، ایمنی حاصل شده از تولید آنتیبادی کرونا ظرف مدت کوتاهی از بین میرود و درصد آنتی بادی IgG در بدن بیمار کاهش پیدا میکند. بنابراین باید بررسی شود که آیا واکسن تولیدی میتواند ایمنی لازم را ایجاد کند یا خیر. اینها مباحثی است که میتواند در پروتکلهای درمانی و سیاستگذاریهای آینده هر کشور تاثیرگذار باشد.
تاکید بر صرفهجویی به عنوان یک فاکتور مهم در مدیرت بحران کرونا
به گفته دکتر قناعتی، همچنین بحث استفاده از سیتیاسکن و تستهای آزمایشگاهی نیز باید با دقت و حساب و کتاب دقیقتری دنبال شود، در این راستا برخی اقدامات بیدلیل انجام شد. به عنوان نمونه مساله تبسنجها موضوع قابل توجهی است که اگرچه اثربخشی آن هنوز مبهم است اما سرمایهگذاریهای زیادی برای آن شده. سوالی که مطرح میشود این است که آیا ضرورت این سرمایهگذاریها و هزینهها سنجیده و بررسی میشود؟
رئیس اتاق فکر کرونا با تاکید بر ضرورت توجه و سرمایهگذاری بیشتر روی IT و فضای مجازی گفت: تجارب این مدت نشان داد که توسعه و ارتقای IT و سرمایهگذاری بیشتر در این حوزه برای ارتقای عملکرد درمان، اقتصاد، آموزش و فعالیتهای نظارتی یک ضرورت اجتنابناپذیر است.
وی موفقیتهای حاصل شده در مدیریت بحران کرونا را مدیون نظام شبکه و ارجاع، فداکاری و خدمات صادقانه کادر درمان و همچنین هماهنگی نیروهای داوطلب در غربالگری و تیماریابی عنوان کرد و گفت: با این حال امروز بیش از هر زمانی ضرورت اعمال تغییر و اصلاحات در چارت مدیریتی و سازمانی بحران کرونا محسوس است.
دکتر قناعتی همچنین بر صرفهجویی به عنوان یک فاکتور مهم در مدیرت بحران کرونا تاکید کرد و گفت: هم از لحاظ شخصی و هم به لحاظ کشوری باید به مساله صرفهجویی توجه کنیم چراکه آینده این بحران مشخص و قابل پیشبینی نیست وهمه باید در هزینهکرد سرمایههای فعلی دقت کنند تا بتوان از این طریق دوام و تابآوری بیشتری در سطح جامعه ایجاد کرد.
موج دوم کرونا بسیار کشندهتر | کادر درمان امروز وضعیت خوبی ندارد
وی با بیان اینکه این روزها برخی به اشتباه از رخداد موج دوم کرونا خبر میدهند، گفت: این در حالی است که هنوز موج اول تمام نشده و این فرود و نشیبها در آمار ابتلا همگی از تواترهای موج اول کروناست. موج دوم کرونا در پاییز میآید و ممکن است بسیار کشندهتر باشد، بنابراین همگی باید برای مدیریت بهینه این شرایط آماده باشیم.
دکتر قناعتی موضوع مهم بعدی در بررسی ابعاد مختلف مدیریت بحران کرونا را خستگی و فرسودگی کادر درمان عنوان کرد و گفت: کادر درمان و سایر ارکان نظام سلامت طی ۴ ماه گذشته با تمام توان وضعیت بیماران سخت کرونایی را مدیریت کردهاند و امروز بسیار خسته و فرسوده هستند، لذا عدم توجه به این مساله و عدم برنامهریزی برای کنترل روند ابتلای بیماران کرونایی میتواند نظام سلامت و پاسخگویی درمانی وزارت بهداشت را با چالشی جدی روبرو کند.
وی تاکید کرد: مدیریت و کنترل این شرایط مستلزم همکاری همه ارکان جامعه جهت کاهش میزان ابتلا و ایجاد فرصتی برای احیا، بازسازی و تجدید قوای کادر درمان است تا بتوانند با شرایط بهتری بیماری و اپیدمی کرونا را مدیریت کنند.
دکتر قناعتی با تاکید بر اینکه کادر درمان امروز وضعیت خوبی ندارد، گفت: ابتلای بالای کادر درمان و نیروهای خدماتی، بیمارستانها را با کمبود نیرو مواجه کرده و همین مساله منجر به تعطیلی بخشها و اتاقهای عمل در بیمارستانها شده، به گونهای که این وضعیت مشابه در بسیاری از بیمارستانها مشاهده میشود.
به گفته وی، تعدیل و اصلاح این وضعیت نیازمند اتخاذ تصمیمات و واکنش سریعتر مسوولان و همکاری و رعایت پروتکلهای بهداشتی از سوی مردم است. بنابراین هم مسئولین و هم مردم باید این مسئله را جدی بگیرند.
کرونا جدی است، آن را شوخی نگیریم
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین با تاکید بر اینکه کرونا تا مدتها با ما خواهد بود و باید زندگی خود را با آن تطبیق دهیم، گفت: کرونا جدی است و نباید آن را شوخی بگیریم، کرونا کشنده است و میتواند انسانها را خیلی سریع از بین ببرد، بنابراین باید بیش از پیش آن را جدی گرفته بگیریم و برای این مساله برنامهریزی کنیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر ۳ راهبرد اصلی پیشگیری از کرونا یعنی شستوشوی مرتب دست، استفاده از ماسک و رعایت فاصلهگذاری فیزیکی اظهار کرد: با رعایت این اصول میتوان میزان مرگ و میر و ابتلا را به شدت کاهش داد. اهمیت این مساله تا جایی است که اگر ۲ فرد مبتلا و غیرمبتلا به هم برسند، در صورت نبود ماسک، احتمال انتقال بیماری ۷۰ درصد و در صورت استفاده از ماسک ۱.۵ درصد خواهد بود.
دکتر قناعتی با تاکید بر ضرورت فرهنگسازی و آگاهسازی مردم برای ارتقای رعایت اصول بهداشتی و پروتکلها گفت: یکی از راهبرهایی که میتواند از سوی مسئولین دنبال شود توزیع ماسک رایگان بین مردم است، چراکه هزینه این مساله بسیار کمتر از درمان و بستری مبتلایان خواهد بود.
وی همچنین با اشاره به سایر اقدامات اتاق فکر کرونا در راستای بررسی علمی و فنی ابعاد مختلف کرونا، به تولید ۶۰ برنامه علمی پزشکی تحت عنوان «کشیک سلامت» در شبکه سلامت صدا و سیما اشاره کرد و گفت: طی این برنامه ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، روانی، درمانی و دیگر مسائل مختلف این همهگیری جهانی بررسی و بر پیگیری ابعاد و ارائه آموزشهای مرتبط با آن تاکید شد.
دکتر قناعتی همچنین با اشاره به بررسی و تحلیل نقاط قوت و ضعف مدیریت بحران کرونا در اتاق فکر ستاد مقابله با کرونای استان تهران، عنوان کرد: در مجموع جامعه ما نمره خوبی گرفته، چراکه نقاط قوت نسبت به نقاط ضعف بالاتر بوده و نکته مثبت مساله این است که این نقطه ضعفها نیز قابل اصلاح است.
به گفته وی، فداکاری و خدمات صادقانه کادر درمان و همچنین همکاری و هماهنگی مردم در روزهای اول شیوع بیماری از مهمترین نقاط قوت بحران کروناست که البته همکاری و مشارکت مردم در رعایت اصول بهداشتی و پروتکلها طی چند ماه اخیر کاهش پیدا کرده که باید همچون گذشته جدی گرفته شود.
رئیس اتاق فکر ستاد فرماندهی عملیات مدیریت کرونا در کلانشهر تهران در خاتمه با بیان اینکه در سطح کلان و در رابطه با برخی تصمیمگیریها نیز ناهماهنگیها وسوء مدیریتها وجود داشته که قابل انکار نیست و باید نسبت به اصلاح آن اقدام شود، تاکید کرد: راهکار اصلی برای مدیریت مطلوبتر بحران کرونا و خروج از شرایط کنونی، ورود نظام بصورت مقتدرانه برای حل مساله حتی با اقتدار نظامی است.