همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: خشکسالی فقط نتیجه گرما یا نبود باران نیست. مجموعه‌ای از عوامل طبیعی و حتی انسانی با هم ترکیب می‌شوند تا بارش در بعضی مناطق «قفل» شود؛ ابرها وجود دارند، اما باران تولید نمی‌کنند.
سال‌هاست پژوهشگران تلاش کرده‌اند تا راز مناطق خشک و بی‌باران جهان را کشف کنند. با بررسی داده‌های ماهواره‌ای، اندازه‌گیری‌های میدانی و شبیه‌سازی‌های پیچیده، تصویر کاملی از عوامل جلوگیری از بارش شکل‌گرفته است. بادهای بالایی، دماهای شدید، ترکیب خاک و کمبود ذرات هسته‌ای ابرها همه دست‌به‌دست هم می‌دهند و ابرها را «تهی» و باران‌ساز نمی‌کنند.
همزمان، دانشمندان در حال آزمایش روش‌هایی هستند که بتوان باران را حتی در چنین شرایط سختی تحریک کرد: از پهپادهایی که ذرات نمک یا یخ خشک در ابر تزریق می‌کنند، تا لیزرهایی که رطوبت را در ابرها فعال می‌کنند. اگر این فناوری‌ها موفق شوند، روزی ممکن است بتوانیم خشکی زمین را شکست دهیم و آسمان‌های بی‌باران را پر از زندگی کنیم.
بیشتر بخوانید :
بادهای بالایی جو، رطوبت را قبل از رسیدن به سطح زمین می‌برند و به نقاط دور منتقل می‌کنند. این پدیده باعث می‌شود حتی اگر ابر هم باشد، قطرات تشکیل نشوند و باران نبارد.
ماهواره‌ها نشان می‌دهند بعضی ابرها ظاهراً سنگین‌اند، اما فاقد ذرات میکروسکوپی لازم برای ایجاد قطره باران هستند. این ابرها مثل کیسه‌های خالی آب هستند: یعنی باوجوداینکه پر به نظر می‌رسند، اما خالی از باران هستند.
در بسیاری از بیابان‌ها، نمک و ترکیبات معدنی خاک، گرما را به سمت بالا هدایت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند ابرها سنگین شوند. این سد طبیعی باعث می‌شود مناطق خشک حتی در فصل‌های مرطوب هم باران نداشته باشند.
دانشمندان راه‌هایی پیدا کرده‌اند تا بارش را تحریک کنند: پهپادهای تزریق‌کننده ذرات نمک یا یخ خشک، لیزرهایی که رطوبت را فعال می‌کنند، امواج الکتریکی که ابرها را سنگین می‌کنند. این روش‌ها در آزمایش‌ها تا ۲۵٪ بارش بیشتر تولید کرده‌اند و نوید آینده‌ای امیدوارکننده را می‌دهند.
ترکیبی از شرایط طبیعی و فناوری‌های جدید ممکن است روزی خشکی زمین را بهبود دهد. بااین‌حال، هنوز چالش‌های زیادی پیش روی دانشمندان است: هماهنگی با محیط، محدودیت فناوری و مسائل اخلاقی دخالت در طبیعت. تبدیل آسمان‌های خشک به باران‌خیز.
خشک‌ترین مناطق جهان دیگر معمایی حل‌نشده نیستند؛ علم کم‌کم پرده از رازهای باران برمی‌دارد. اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود: با پیشرفت فناوری، ممکن است روزی بتوانیم آسمان‌های خشک را به باران‌خیز تبدیل کنیم و زندگی را به مناطقی که سال‌ها بی‌باران بوده‌اند بازگردانیم.
این تنها یک کشف علمی نیست؛ نشانه‌ای است از قدرت علم‌وفناوری برای تغییر جهان، حتی جایی که طبیعت به نظر دست‌نیافتنی می‌رسد.