در این گزارش سالانه شاخص آزادی رسانهها که امروز چهارشنبه ۱۳ ثور/اردبیهشت به مناسبت روز جهانی آزادی رسانهها نشر شده، کشورهای نروژ، ایرلند و هلند به ترتیب جایگاه اول تا سوم را در فهرست بهترین کشورها از نگاه آزادی رسانهها به دست آورده‌اند، درحالی که کوریای شمالی، چین و ویتنام نیز به ترتیب بدترین کشورها از نگاه آزادی رسانهها دانسته شده‌اند.
ایران و افغانستان که اخیرا گواه رویدادهای سیاسی جدی بودند، در این گزارش، در میان کشورهایی که بدترین وضعیت آزادی رسانهها را دارند، قرار گرفته‌اند.
آزادی رسانهها در ایران
در گزارش سالانه شاخص آزادی رسانهها، از میان ۱۸۰ کشور، ایران جایگاه ۱۷۷ را گرفته و گفته شده که از زمان آغاز اعتراضات ضد دولتی که به دنبال کشته شدن مهسا امینی به تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲ جرقه خورد، وضعیت آزادی رسانهها در این کشور نیز وخیم‌تر گردید و سبب شده تا ایران درمیان بزرگترین سرکوب‌کنندگان خبرنگاران، قرار گیرد.
در این گزارش گفته شده که به دلیل کنترول شدید جمهوری اسلامی بر رسانه‌های داخلی، «اصلی‌ترین منبع اخبار و اطلاعات» در مورد ایران، رسانه‌های خارج از کشور هستند.
در این گزارش همچنین آمده که خبرنگاران و رسانه‌های مستقل در ایران، از راه بازداشت‌های غیرقانونی و اتهام‌های سنگین که از سوی دادگاه‌های وابسته به جمهوری اسلامی به آنان وارد می‌شوند، به‌گونه منظم مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.
در کنار این، «وضعیت اقتصادی نگران‌کننده» ایران، یکی دیگر از عواملی خوانده شده که در سال پسین، سبب بسته شدن چندین رسانه و از دست رفتن وظیفه نزدیک به ۱۰۰ خبرنگار شده است.
آزادی رسانهها در افغانستان
در گزارش سالانه شاخص آزادی رسانهها، همسایه شرقی ایران، افغانستان نیز روزگاری بهتر از ایران ندارد. در این گزارش، افغانستان جایگاه ۱۵۲ را به دست آورده و تاکید شده که در زیر اداره طالبان، وضعیت آزادی رسانهها در این کشور همچنان رو به سوی وخیم‌تر شدن است.
به بنیاد این گزارش، بازگشت طالبان به قدرت، «عواقب جدی» برای آزادی رسانهها و امنیت جانی خبرنگاران به ویژه زنان داشته و شمار زیادی از خبرنگاران با برگشت طالبان به قدرت، ناگزیر به ترک افغانستان شده‌اند.
آمارهای ارائه شده در این گزارش نشان می‌دهد که سه ماه پس از برگشت طالبان به قدرت، ۴۳٪ از رسانه‌های افغانستان «ناپدید شدند». از میان ۱۰،۷۸۰ کارمند بخش خبر (۸۲۹۰ مرد و ۲۴۹۰ زن) در این کشور، اینک فقط ۴۳۶۰ تن‌شان (۳۹۵۰ مرد و ۴۱۰ زن) همچنان در کارهای خود باقی مانده‌اند.
از میان تمامی کارمندان رسانه‌ای زن در افغانستان، ۸۴٪ شان کارهای خود را با برگشت طالبان به قدرت از دست داده‌اند، درحالی که از هر دو کارمند مرد، یکی از آنان، بیکار شده‌اند.
در این گزارش تاکید شده که در زیر حاکمیت طالبان، پرداختن به چندین موضوع همانند موضوعات مرتبط به دین و وضعیت زنان و حقوق بشر، «مشکل یا ناممکن» است.
بازداشت خبرنگاران توسط استخبارات طالبان، یکی دیگر از روش‌های سرکوب آزادی رسانهها توسط طالبان است که در این گزارش، به آن اشاره شده است.
به بنیاد این گزارش، بازداشت خبرنگاران که بیشتر وقت‌‌ها همراه با خشونت است، می‌تواند از چند ساعت تا چندین هفته دوام داشته باشد.
بازداشت مرتضی بهبودی، خبرنگار افغانستانی-فرانسوی، یکی از این نمونه بازداشت‌های طالبان است که اینک نزدیک به ۴ ماه است که طالبان او را زندانی کرده‌اند.
در مجموع، یافته‌های گزارش امسال شاخص آزادی رسانهها نشان می‌دهد که وضعیت آزادی رسانهها در سال پسین، در ۳۱ کشور جهان «بسیار جدی» یا وخیم بوده، در ۴۲ کشور دیگر «مشکل‌ساز» توصیف شده و در۵۲ کشور نیز قناعت‌بخش گفته شده است.
در مجموع، این آمارها نشان می‌دهد که وضعیت خبرنگاری در ۷ کشور از هر ۱۰ کشور، «بد» بوده، درحالی که در ۳ کشور از هر ۱۰ کشور، قناعت‌بخش بوده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید