قیمت دلار اگرچه در روزهای اخیر به مرز ۲۰ هزار تومان رسید، اما شواهد مختلف مانند تردید فعالان بازار ارز نسبت به رشد بیشتر قیمت، حضور بانک مرکزی برای کنترل قیمت و عرضه بیشتر دلار توسط صرافی‌ها، حکایت از افت قیمت ارز در روزهای آینده دارد.
بازار دلار و ارز روزهای پرنوسانی را سپری می‌کند. قیمت‌ها یک روز بالا می‌رود و به فاصله چند ساعت عقب‌نشینی می‌کند.
با این حال، دلار در تلاش است تا جای پای خود را در کانال ۲۰ هزار تومانی محکم کند و در این زمینه نیز از امتناع برخی صادرکنندگان از بازگرداندن ارزهای صادراتی گرفته تا محدودیت‌ها در دستیابی به منابع ارزی به دلیل تحریم‌ها و شیوع کرونا به کمک آن آمده است.
هر چند که بانک مرکزی بی‌تفاوت نیست و در تلاش است تا با ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، قیمت‌ها را به سطوح پایین‌تر بازگرداند. موضوعی که تجربه ثابت کرده بازارساز در آن موفق است، همانگونه که پیش از این نیز در سال ۹۷ قیمت دلار را از بالای ۱۹ هزار تومان به زیر ۱۳ هزار تومان رسانده بود.
رئیس کل بانک مرکزی نیز تاکید کرده بود که در سه ماه گذشته به دلیل مسائل مربوط به ویروس کرونا و کاهش درآمد برخی محصولات و محدودیت‌های مرزی، تا حدی نقصان در عرضه نسبت به تقاضا در بازار ارز به وجود آمد که موجب نوسانات کوتاه‌مدت در بازار ارز شده است اما مطمئن هستم این نوسانات مرتفع خواهد شد.
همتی گفت: در هفته‌ها و ماه‌های آینده علاوه بر بازگشت تعادل به بازار ارز، برای تامین امکانات پولی، ارزی و مالی کشور و تامین رفاه خانواده‌ها تلاش مضاعفی انجام می‌شود.
پیگیری ها نشان می دهد که در روزهای اخیر بیش از ۱۰۰ میلیون دلار توسط بازارساز در بازار فیزیکی ارز تزریق شده که جلوی هیجانات دلالان را گرفته، بر این اساس، قیمت ها از روز چهارشنبه هفته جاری در جهت روند نزولی حرکت کرده اند.
بازار ارز، چشم انتظار ۲۷ میلیارد دلار
علاوه بر فشاری که کرونا به اقتصاد جهانی وارد کرده و تجارت را تا حد زیادی کاهش داده، عوامل دیگری نیز بر بازار ارز ایران سایه انداخته و قیمت‌های بالا را ایجاد کرده است.
یکی از این موارد موضوع برنگشتن بخشی از ارزهای صادراتی به کشور است. مجموع ارزی که صادرکنندگان هنوز بازنگردانده‌اند به بیش از ۲۷ میلیارد دلار می‌رسد که در صورت ورود بخشی از این مبلغ، بازار ارز اشباع شده و بساط دلالان و سفته‌بازان جمع می‌شود.
با توجه به اینکه ارز صادراتی باید در سامانه نیما و برای رفع نیاز واردکنندگان عرضه شود، ورود این حجم از منابع جدید، می‌تواند دغدغه موجود در میان واردکنندگان را نیز برطرف کند و از نگرانی‌ها بکاهد.
رییس کل بانک مرکزی نیز با اشاره به ضرب‌الاجل تعیین شده تا پایان تیر ماه اعلام کرده است: اکنون صادرکنندگان باید به وظیفه ملی خود عمل کنند، در زمانی که دشمن فشار حداکثری را بر مردم وارد می‌کنند حداقل کاری که صادرکنندگان می‌توانند بکنند این است که سریع‌تر ارز را به کشور بازگردانند.
به نظر می‌رسد با سررسید زمان تعیین شده و بازگشت حتی بخشی از این ارز به کشور، عرضه و تقاضا متعادل‌تر شده و دست سفته‌بازان از این بازار کوتاه شود.
جای خالی ارزهای صادراتی در بازار ارز
بنابراین در کنار سدی که کرونا بر سر تجارت خارجی و ورود ارز به کشور در ماه‌های گذشته ایجاد کرده، برخی صادرکنندگان نیز با وجود صادرات کالا اما از بازگرداندن ارز به کشور سر باز می‌زنند.
این موضوع آنچنان بالا گرفته که در راستای مصوبه‌های ستاد اقتصادی دولت، کارت‌های بازرگانی آن دسته از صادرکنندگانی که هیچگونه ارزی به کشور بازنگردانده‌اند و درصد بازگشت ارز آنها صفر است، تعلیق خواهد شد.
در راستای اجرای تصمیمات ستاد اقتصادی دولت و برابر با مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات واردات و صادرات، کارت‌های بازرگانی آن دسته از صادرکنندگانی که از اول تیرماه تا پایان ماه جاری نسبت به ایفای تعهدات ارزی صادرات سال ۹۸ خود مطابق با دستورالعمل‌های بانک مرکزی اقدام نکنند، به حالت تعلیق درخواهند آمد.
عملیات تعلیق کارت‌های بازرگانی بر مبنای اختیارات وزارت صنعت بر اساس تبصره بند ٦ ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات درخصوص کارگروه پایش رفتار تجاری انجام می‌شود.
هزینه‌آفرینی تحریم‌ها برای قیمت دلار
علاوه بر این موضوعات، ایران از سال ۹۷ با خروج آمریکا از برجام با تحریم رو به رو است و از همان زمان نیز با مساله تامین ارز مواجه است. موضوعی که با تحریم سایر بخش‌های صادراتی مانند پتروشیمی‌ها پیچیده‌تر شده است.
همچنین دور زدن تحریم‌ها و افزایش هزینه بازگرداندن ارز فروش نفت در کنار کاهش صادرات نفت، دسترسی به ارز را کاهش داده است.
با این حال رئیس کل بانک مرکزی همواره تاکید کرده که وضعیت ذخیره ارزی ایران در شرایط مطلوبی است و نگرانی برای تامین ارز ضروری در کشور وجود ندارد.
فعالان و حتی سفته‌بازان بازار نیز البته با دیده تردید به ادامه روند رشد قیمت دلار می‌نگرند. شکستن سطح مقاومتی ۲۰ هزار تومان برای دلار کار آسانی نخواهد بود، تا آنجا که با وجود افزایش قیمت به بالای ۲۰ هزار تومان برای ساعت‌هایی اما این قیمت با دوام نبود.
حضور بانک مرکزی برای تعادل در عرضه و تقاضا
با این حال انتظار می‌رود بانک مرکزی به طور جدی وارد تنظیم قیمت‌ها در بازار ارز شود و با تزریق ارز مورد نیاز در بازار، قیمت‌ها عقب‌نشینی کنند.
در واقع احتمال بازگشت دلار به قیمت‌های پایین‌تر آنقدر قوی است که حتی بازیگران بازار سکه نیز با احتیاط در این بازار فعالیت می‌کنند زیرا با کاهش قیمت دلار در روزهای آینده با حضور بازارساز، قیمت سکه نیز فرو می‌ریزد.
صرافی‌ها نیز با علم به حضور بانک مرکزی برای کنترل بازار، ارزهای بیشتری به بازار عرضه خواهند کرد و موضوعی که می‌تواند صف فروش برای دلار در میدان فردوسی ایجاد کند و قیمت‌ها را پایین بیاورد.
افزایش سقف خرید ارز توسط صرافی‌ها
در پی نوسانات اخیر نرخ ارز، بانک مرکزی با هدف افزایش عرضه ارز در بازار اقدام به افزایش سقف خرید صرافی‌ها کرده است.
این خبرگزاری روز جمعه ششم تیرماه کسب اطلاع کرد که بانک مرکزی برای افزایش قدرت بازارسازی در تأمین مصارف ارزی، سقف خرید ارز به صورت اسکناس توسط کارگزاران بازار ارز یعنی بانک‌ها و صرافی‌های مجاز را از ۲۰۰ هزار دلار به ۳۰۰ هزار دلار در روز افزایش داده است.
این اقدام بانک مرکزی باعث می‌شود نقدینگی بانک‌ها و صرافی‌های مجاز برای تامین تقاضای بازار افزایش یابد.
این درحالی است که روز گذشته نیز روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرده بود که برای تأمین به موقع نیازهای وارداتی کشور صرافی‌های غیربانکی هم می‌توانند بر اساس گواهی‌های ثبت آماری تایید شده از طریق بانک‌های عامل برای خرید ارز اقدام کنند.
گفتنی است، بر اساس گزارش‌هایی که پیش از این اعلام شده بود و همچنین پیگیری‌های ایرنا از بازار سبزه میدان، ثبت سفارش فروش طی سه روز گذشته یعنی روزهای سوم تا پنجم تیرماه، در مجموع معادل ۲۵۲ میلیون دلار بوده است که افزایش چشمگیر و قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد.
اما در مقابل، ثبت سفارش‌های خرید در سه روز گذشته، مجموعاً ۶ میلیون دلار بوده است و حجم معاملات انجام شده نیز در مجموع ۵ میلیون بوده است.
افزایش نرخ ارز به سود دولت است؟ | افزایش نرخ ارز با اقتصاد چه می‌کند؟
این روزها که بازار ارز در حال تجربه افزایش قیمت است، کارشناسان اقتصادی ضمن بیان اینکه افزایش قیمت ارز نه برای دولت و نه برای اقتصاد فایده‌ای ندارد و تنها آثار تورمی برجا می‌گذارد، تاثیرات افزایش قیمت ارز را بر اقتصاد بررسی کردند.
طی هفته های اخیر بازار ارز روند صعودی خود را ادامه داد و دلار تا مرز ۲۰ هزار تومان هم رسید و حتی از این رقم عبور کرد. این در حالی است که این روزها عوامل مختلفی برای افزایش نرخ ارز مطرح بوده است. از جمله اینکه به گفته رئیس کل بانک مرکزی اکنون بازار ارز دارای شوک‌های موقتی و گذراست و علت آن هم این است که بعد از اینکه مرزها باز شد و ورود کالا به کشورهای طرف تجاری از سر گرفته شد، طبیعی است که ناترازی بین عرضه و تقاضای ارز در بازار وجود آید که همه این موارد و جو روانی که بعد از تصمیم آژانس انرژی اتمی و صدور قطعنامه علیه ایران ایجاد شد، موجب برهم خوردن تعادل بازار ارز شد.
پس از طرح موضوعاتی مبنی براینکه دولت با افزایش قیمت دلار و ۱۲۰ میلیارد دلار ذخیره ارزی موجود، علاوه بر خنثی کردن اثر نقدینگی و جلوگیری از پرداخت روزانه هزار میلیارد تومان سود به سپرده‌های بانکی می‌تواند بدهی خود به شرکت‌ها را نیز تسویه کند، دو تن از کارشناسان اقتصادی در واکنش به آن توضیحاتی به ایسنا ارائه کردند.
افزایش نرخ تورم با بالا رفتن نرخ ارز
کامران ندری اینگونه توضیح داد که با توجه به اینکه درآمدهای نفتی دولت به حداقل ممکن رسیده، ارز چندانی وجود ندارد که آن را در بازار عرضه کند. در کل افزایش نرخ ارز تورم بیشتری را در اقتصاد ایجاد می‌کند و به عبارت دیگر، افزایش قیمت ارز هم هزینه‌های تولید و هم انتظارات تورمی را افزایش می‌دهد.
به اعتقاد این کارشناس اقتصادی افزایش تورم، دوباره کسری بودجه دولت را چند برابر می‌کند، زیرا باید با نرخ بالاتری خدمات مورد نیاز خود را خریداری کند. ممکن است که افزایش نرخ ارز برای دولت در کوتاه مدت درآمدزایی داشته باشد اما در بلند مدت هزینه‌های زیادی را به دولت تحمیل می‌کند.
به گفته این اقتصاددان اگر با افزایش نرخ ارز مشکلات اقتصادی حل می‌شد، چرا نرخ آن باید ۲۰ هزار تومان باشد؟ می‌توان آن را به ۴۰ هزار تومان رساند! باید توجه داشت که در شرایطی که اقتصاد در ثبات باشد، می‌توان با افزایش محدود نرخ ارز، به صادرات غیرنفتی کمک کرد.
افزایش نرخ ارز به سود دولت نیست
وحید شقاقی شهری نیز در این زمینه گفت که دولت برای کاهش بدهی‌های خود و تامین مالی، ریسک افزایش قیمت دلار را نمی‌پذیرد و از آنجا که اقتصاد کشور ما دلاریزه شده و بخش عمده‌ای از کالاهای اساسی وارداتی است، بنابراین زمانی که قیمت دلار افزایش پیدا کند یک فشار تورمی از سمت افزایش قیمت واردات به کشور تحمیل می‌شود؛ در نتیجه، دولت راه‌های راحت‌تری برای تامین مالی خود دارد.
به اعتقاد این تحلیلگر اقتصادی، دولت می‌تواند از طریق انتشار و فروش اوراق، رشد بازار سرمایه یا فروش دارایی‌های مازاد تامین مالی کند. درست است که با افزایش قیمت دلار بدهی‌های ریالی دولت کم می‌شود اما دولت ریسک آن را با تشدید تورم نمی‌پذیرد.
وی در پایان تاکید کرد که هر چه شرایط اقتصادی به روال قبلی خود بازگردد؛ یعنی قیمت نفت و همچنین بر اثر بازگشایی مرزها میزان صادرات هم افزایش پیدا کند، وضعیت بازار ارز بهتر می‌شود.