امروز جمعه پانزدهم ژانویه، برابر است با بیستمین سالگرد تأسیس ویکی پدیا، بزرگترین دانشنامه اینترنتی جهان. این دانشنامه بزرگ و رایگان در تاریخ ۱۵ ژانویه سال ۲۰۰۱ میلادی با قابلیت‌های نسبتا محدود و تنها به عنوان یک مکمل برای دانشنامه «نیوپدیا» پا به عرصه جهان اینترنتی گذاشت.
نام ویکی پدیا واژه‌ای ترکیبی است که از واژه‌های ویکی (وب‌گاه مشارکتی) و انسیکلوپدیا (دانشنامه) گرفته شده است و این دانشنامه با استفاده از نرم افزار «مدیاویکی» به کاربران در سراسر جهان اجازه میدهد مقالات خود را در اختیار خوانندگان قرار دهند.
حدود ۵۵ میلیون مقاله به روز شده این دانشنامه در بیش ۳۰۷ زبان زنده جهان و توسط داوطلبان ناشناس به رشته تحریر درآمده و به صورت رایگان در اختیار کاربران اینترنت قرار داده می‌شود. در میان تمامی مطالب موجود در ویکی پدیا سهم مقالات انگلیسی به بیش از پنج میلیون می‌رسد و این زبان در جایگاه نخست قرار می گیرد. سوئدی ۲٫۱ میلیون، آلمانی و هلندی ۱٫۸ میلیون، فرانسوی ۱٫۷ میلیون، روسی-ایتالیایی و اسپانیایی ۱٫۲ میلیون، لهستانی و ویتنامی ۱٫۱ میلیون، ژاپنی- پرتقالی و چینی هر کدام با نزدیک به ۸۵۰ هزار مقاله در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
بخش فارسی دانشنامه ویکی پدیا در پایان سال ۲۰۰۳ آغاز به کار کرد و از آن زمان تاکنون مقالات موجود به این زبان رو به رشد بوده است. با این که تعداد مقالات موجود ویکی پدیای فارسی یک سال پس از آغاز به کار آن فقط به هزار مقاله می‌رسید اما این بخش امروزه بیش از ۴۸۰ هزار و ۴۷۳ مقاله دارد. ویکی پدیای فارسی با ۵۵۰ هزار و ۸۳۲ کاربر به هجدهمین بخش برتر در رده عمومی زبان‌ها و نخستین بخش برتر زبان‌های خاورمیانه‌ای ویکی پدیا تبدیل شده است.
جیمی ویلز و لری سنگر آمریکایی که دو بنیان گذار اصلی دانشنامه ویکی پدیا هستند، این دانشنامه را با هدف آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیا تأسیس کردند. بنیانگزاران ویکی پدیا نخست می‌خواستند با دانشنامه‌های کلاسیک جهان رقابت کنند.
بنیانگذاران ویکی پدیا در سال ۲۰۰۳ بنیاد «ویکی مدیا» را ایجاد کردند تا از این طریق بر روند کاری این دانشنامه و همچنین بر جنبه‌های حقوقی و فنی آن نظارت کامل داشته باشند. بنیاد «ویکی مدیا» یک سازمان غیرانتفاعی و خیریه آمریکایی است، که دفتر مرکزی آن در سان فرانسیسکو، در کالیفرنیا مستقر می‌باشد و بر اساس قوانین ایالت فلوریدا مدیریت می‌شود.
بیست سال پس از تأسیس ویکی پدیا، بنیانگذاران آن به این باورند که شمار زیاد داوطلبانی که مقالات این دانشنامه را همواره تصحیح و به روز می‌کنند موجب شده است تا اشتباهات در اسرع وقت اصلاح شوند.
بودجه ویکی پدیا در سال ۱۲۰ میلیون دلار برآورد شده است و بین ۸۵ تا ۹۰ درصد این بودجه از طریق کمک‌های شخصی کاربران تأمین می‌شود.
دانشنامه ویکی پدیا به صورت ارگانیک و با توجه به اخبار و تحولات روز رشد می‌کند. تاجایی که این دانشنامه در سال ۲۰۲۰ و در پی شیوع ویروس کرونا بیش از هر سال دیگری بازید کننده داشت. ویکی پدیا از اکتبر سال ۲۰۲۰ تاکنون با سازمان جهانی بهداشت همکاری می‌کند تا اطلاعات موثقی درباره بیماری همه گیر کووید-۱۹ را در اختیار کاربران قرار دهد.
علاوه بر این، تصمیم سازمان بهداشت جهانی در راستای همکاری با ویکی پدیا نشان میدهد که این دانشنامه یکی از پر مخاطب ترین منبع اطلاعات پزشکی در جهان در سال ۲۰۲۰ بوده است.
انوشه علی خان، یکی از کارکنان بنیاد «ویکی مدیا» می‌گوید که علیرغم اهمیت و بزرگی ویکی پدیا، این دانشنامه هنوز سخنان زیادی برای گفتن دارد و می‌خواهد در آینده بازتاب «تمامی دانش‌های بشری» باشد. وی تاکید می‌کند که برای رسیدن به این هدف راه درازی در پیش است و باید نخست نابرابری ها برطرف شوند تا کاربران از تمام کشورهای دنیا، بویژه از مناطق محروم جهان بتوانند به این دانشنامه دسترسی پیدا کنند.
برخی از جایزه‌های دریافتی توسط ویکی پدیا
جایزه «Golden Nica» برای بخش «Digital Communities» از سوی «Prix Ars Electronica» در سال ۲۰۰۴
جایزه «Judges Webby» برای بخش «Community» از سوی «International Academy of Digital Arts and Sciences» در سال ۲۰۰۴
جایزه «Web Creation» به ویکی پدیا ژاپنی از سوی انجمن تبلیغ کنندگان ژاپن در سال ۲۰۰۴
جایزه «Runet Prize» به ویکی‌پدیا روسی در بخش «Science and Education» از سوی دولت روسیه در سال ۲۰۰۴
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید