در پاسخ به این پرسش باید گفت که حداقل آقای روحانی و مشاوران و تیم اقتصادی دولت آنرا باور دارند. در چنین شرایطی است که حسن روحانی روز سه شنبه ۱۷ تير/ ۷ ژوئیه همه شرکت‌های دولتی راملزم به عرضه سهام خود در بورس کرد. روحانی گفت: «تمامی دستگاه های دولتی طبق ضوابط و مقررات اعلام شده، موظف به عرضه سهام شرکت های خود در بورس هستند... و سازمان بورس باید نسبت به اجرای تعهدات شرکت ها مبنی بر تکمیل سهام شناور آنها اقدام کند.»
حسن روحانی مدعی شد که «این اقدام دولت مورد استقبال نخبگان، فعالان اقتصادی و مردم قرار گرفته است.» او در چهارچوب مردم محور شدن اقتصاد کشور و خروج جدی دولت از بنگاه داری، بر تداوم جدی عرضه سهام بنگاه های بزرگ و متوسط به ویژه بنگاه های دولتی در بورس با یک برنامه و طرح دقیق تأکید کرد. او گفت: «این رویکرد به اقتصاد و تولید کشور شفافیت می بخشد و رونق، پویایی و فسادزدایی جدی را در کشور در پی خواهد داشت.»
رئیس جمهوری برای نیل بدین مقصود گفت: «نظارت دقیق بر بازار سهام و متعادل سازی عرضه و تقاضای سهام در بورس و رشد منطقی سهام از طریق تسهیل پذیرش و رفع موانع حقوقی پذیره نویسی ها و صندوق پروژه باید توسط مسئولین وزارت اقتصاد و سازمان بورس با دقت، ظرافت و حساسیت بالا مدنظر قرار گیرد.»
روحانی با تاکید بر اینکه هیجان زدگی کاذب نباید بورس را متاثر کند، تصریح کرد: «از این نظر، رشد شاخص های بورس باید طبق پایه های علمی دقیق و بر اساس منطق بازار سرمایه پیش برود.»
رئیس جمهوری همچنین خاطرنشان کرد: «مدیریت بازار بورس باید با اعمال مقررات احتیاطی لازم و مراقبت دقیق به جامعه و مردم این اطمینان را بدهد که سرمایه گذاری آنها در بورس استحکام لازم را دارد، لذا بهتر است در این زمینه با جدیت بیشتر عمل کنند.»
سیاست عرضه سهام و واگذاری شرکت های دولتی پیش تر آغاز شده است
عرضه سهام و واگذاری شرکت‌های دولتی، گام دیگری برای کوچک‌سازی دولت و بزرگ کردن حوزه عمومی و بخش‌های صنعتی خصوصی به عنوان یک استراتژی از سوی دولت دنبال می‌شود. دولت برای واگذاری ها ازسه طریق: ایجاد صندوق‌های واگذاری قابل معامله در بورس (ETF)، در قالب هلدینگ‌های تخصصی وعرضه مستقیم به صورت مجزا اقدام می کند.
مرحله اول واگذاری‌ها از طریق صندوق‌های واگذاری قابل معامله در بورس با پذیره نویسی باقیمانده سهام دولت در بانک‌های صادرات، ملت و تجارت، بیمه البرز و بیمه اتکایی امین از ۱۴ اردیبهشت آغاز شد.
مرحله دوم واگذاری‌ها از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس مربوط به باقیمانده سهام دولت در پالایشگاه‌های اصفهان، تهران، تبریز و بندرعباس است که از اول تیر ماه آغاز شده است.
مرحله سوم واگذاری ها از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس، فروش باقی مانده سهام دولت در شرکت های ایران خودرو، سایپا، فولاد مبارکه و شرکت ملی مس است که طبق برنامه ریزی انجام شده باید در ۶ ماهه دوم سال ۹۹ انجام شود.
بخشی از واگذاری هم در قالب هلدینگ‌های تخصصی و بصورت مجزا خواهد بود. اینها برای این است که تمام شرکت‌های غیربورسی هم تحت عنوان شرکت‌های بورسی واگذار شود.
علی ربیعی، سخنگوی دولت پیش تر در این باره توضیح داد: «ایجاد هلدینگ‌های تخصصی به شرط آنکه هیچ شرکت جدیدی ایجاد نشود، یعنی یک هلدینگ تخصصی ایجاد می‌شود و از ظرفیت پوسته هایی که وجود دارد استفاده می‌شود و شرکت جدیدی تاسیس نخواهد شد. بنابراین اشکال شرکت های جدید را نخواهد داشت. بخشی هم بصورت مجزا و پذیرش آنها در بازار سرمایه و واگذاری آنها تا ۴۹ درصد سهام است که اگر بخواهم به موارد مهم اشاره کنم واگذاری در قالب هلدینگ‌های پالایش نفت، هلدینگ‌های نیروگاهی و هلدینگ‌های کشاورزی است.»
ربیعی همچنین گفت: در واگذاری شرکت‌های مجزا، شرکت فولاد آذربایجان که به همراه طرح فولاد میانه قرار دارد و شرکت آلومینیوم ایران، هواپیمایی کیش ایر و مجموعه‌های فرهنگی و ورزشی پرسپولیس و استقلال هستند. البته شرکت های سرمایه گذاری صنعت آب و برق هم واگذار خواهد شد.
برنامه جامع دولت برای واگذاری‌ها
به گفته ربیعی دولت یک برنامه جامع و مفصل در زمینه واگذاری‌ها دارد به طوری که در قالب سازمان‌های توسعه‌ای و شرکت‌های مادرتخصصی تا سقف ۳۰ درصد در این بخش پس از اینکه در بازار سرمایه پذیرش شوند، واگذاری‌ها انجام خواهد شد. ایدرو و ایمیدرو از مهمترین سازمان‌های توسعه‌ای هستند که هر کدام با ارزش‌هایی که مشخص شده واگذار خواهند شد.
تولید نیروی برق حرارتی، سازمان تهیه کالای آب و برق (ساتکاپ) و در نهایت در بخش تخصصی‌ها شرکت ملی پالایش پخش فرآورده های نفتی است که دولت بنا دارد در مراحل مختلف و با شیوه‌های مختلف آنها را به بخش خصوصی واگذار کند.
اهداف دولت در واگذاری و عرضه سهام شرکت های دولتی در بورس
دولت آقای روحانی از این واگذاری ها سه هدف عمده را دنبال می کند. نخست آنکه به دلیل مواجهه با فشار ناشی از تحریم های امریکا امیدوار است بتواند با فروش سهام شرکت‌های دولتی در بورس درآمد بیشتری به دست بیاورد تا بر مشکلات فائق آید. بخشی از این در آمد به پر شدن کمبود بودجه کمک می کند و بخش دیگری به پروژه های ناتمام و در دست اجرا که به دلیل کمبود اعتبار کند شده و یا متوقف شده اند، تخصص می یابد. در همین حال واگذاری سهام شرکت های دولتی در بورس و به بخش خصوصی، هزینه بنگاه داری دولت در اداره این شرکت را کاهش می دهد و با توجه به کسر بودجه دولت این صرفه جویی در بخش های دیگر مورد نیاز هزینه خواهد شد.
دومین هدف دولت روانه کردن نقدینگی سرگردان در کشور به سوی بورس و تولید است. با توجه به جذابیتی که بورس طی ماه های اخیر از خود نشان داده، این موضوع می تواند فشار تقاضای کاذب ناشی از نقدینگی بسیار زیاد در گردش را بر روی بازارهای موازی، مانند بازار ارز و طلا و مسکن کاهش دهد.
و بالاخره، دولت با هدایت نقدینگی های سرگردان به سوی بورس عملاً به تأمین منابع مالی بنگاه های تولیدی کشور کم می کند و افزایش تولید می تواند سطح اشتغال را در کشور افزایش دهد.
سه برابر شدن شاخص کل بورس تهران ظرف چهار ماهه اول سال جاری
بورس تهران در آستانه ورود به قله دو میلیون واحدی است، امری که در ابتدای سال هیچ کارشناسی تصور آن را نمی‌کرد، اما حال با توجه به افزایش نرخ ارز و تورم فراینده‌ای که در اقتصاد پدید آمده، این فرصت را برای بازار سهام فراهم آورده تا امروز به بازیگر اول اقتصاد ایران تبدیل شود.
بازار بورس تهران از سال ۹۸ رشد پرشتابی به خود گرفت و به شکل بی‌سابقه‌ای بر سرعت رشد آن در سال ٩٩ افزوده شد. شاخص کل بورس که در پایان سال سال ۹۸ به مقدار ۵۱۲ هزار و ۹۰۰ واحد بود، اکنون از سطح یک میلیون و ٧٠٠ فراتر رفته و فقط از ابتدای سال جدید در کمتر از چهار ماه تقریباً سه برابر شده است.
روزنامه آمریکایی "کریستیان ساینس مانیتور" در گزارش اخیر خود در باره رشد ارزش سهام در بازار بورس ایران نوشت: «... تحریم‌های امریکا، افزایش نرخ بیکاری، تورم و کاهش قیمت نفت هیچ یک مانع از سرمایه‌گذاری صاحبان سرمایه در ایران نشده‌اند. بازار بورس تهران با رشدی ۲۲۵ درصدی همراه بوده است. این رشد از زمان شیوع ویروس کرونا نیز افزایش یافته است. با حمایت دولت ایران از بورس، از طریق واگذاری سهام بخش دولتی به بخش خصوصی، اکنون بخش قابل توجهی از شهروندان ایرانی به سهام بازار بورس دسترسی دارند و قادر به خرید آن هستند.»
رشد ۹۶۷ درصدی شاخص بورس تهران از سال ۹۲
بازار سرمایه در چند سال اخیر بیشترین بازدهی را در اختیار سهامداران قرار داده است تا آنجا که افرادی که در وضعیت فعلی به دنبال کسب سودهای منطقی از بازارهای سرمایه‌گذاری هستند، بورس را بهترین بازار برای ورود سرمایه‌های خود و کسب سود از این بازار می‌دانند.
نخستین استارت از رشد بی‌وقفه بورس در کشور، از سال ۹۲ زده شد و از همان زمان بود که این رشد در بازار با نسبت‌های متفاوت از بازدهی ادامه‌دار شد و شاهد رکوردشکنی‌های متوالی در معاملات بازار بودیم.
تا قبل از سال ۹۲ سرمایه‌گذاران به دلیل عدم شناخت با سرمایه‌گذاری در بورس تمایل چندانی برای ورود سرمایه‌های خود به این بازار نداشتند و به دنبال سوق دادن سرمایه‌های در اختیار خود به بازار طلا، ارز و سکه بودند. اما بتدریج شناخت مردم به این بازار بیشتر شد و در چند ماهه اخیر ما شاهد موج گسترده سرمایه های مردمی به بورس هستیم.
بازار سرمایه با جهش خیره کننده‌ای که از سال ۹۲ در همه نماگرهای بورس از خود به یادگار گذاشت، توانست این سال را با ۱۲۷ درصد بازدهی به عنوان ماندگارترین سال برای بورس به پایان برساند، روند صعودی بورس در سال‌های بعد کما بیش ادامه داشت تا اینکه رشد این بازار در سال ۹۸ به واسطه ورود نقدینگی‌های گسترده و حمایت‌های دولت سرعت زیادی به خود گرفت و در پایان سال با کسب ۱۸۷ درصد بازدهی مانند معاملات سال ۹۲، سالی فراموش نشدنی را از خود به ارمغان گذاشت.
"کریستیان ساینس مانیتور" می نویسد: «رشد اخیر بورس ریشه در نوع اقتصاد ایران پس از انقلاب دارد. پس از انقلاب ۱۹۷۹ میلادی، دولت صنایع خصوصی را مصادره و به بنیاد‌ها سپرد. در جریان جنگ هشت ساله ایران و عراق صنایع بیشتری ملی شده و به دولت سپرده شدند. در دهه ۹۰ میلادی تلاش‌هایی برای خصوصی‌سازی صورت گرفتند و بازار بورس قدری فعال شد. در دوره احمدی‌نژاد سهام عدالت به افراد عرضه شد و ۵۰ میلیون ایرانی اکنون آن سهام را در اختیار دارند. با این حال، سود ناشی از خصوصی‌سازی دوره احمدی‌نژاد نصیب شرکت‌های نیمه دولتی وابسته به برخی نهاد‌ها و وابستگان آن شد و دست اصولگرایان را تقویت کرد.»
کارشناسان بازار چه می گویند؟ آیا حباب ایجاد شده در بورس به زودی می ترکد؟
کارشناسان بازار این رشدهای عجیب و غریب بورس را ناشی از حمایت بی پایان و بی‌سابقه دولت از بورس می‌دانند. برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند بورس به زودی فرو خواهد ریخت و به مانند آوار بر سر دولت فرود می‌آید، آنان می گویند در مقایسه با بحران های گذشته، این بار ابعاد بسیاری بزرگتری خواهد داشت، و دولت نیز پولی در بساط ندارد که بخواهد به مردم پرداخت کند، بنابراین باید در مورد سرمایه‌گذاری در بورس بسیار احتیاط شود. اما در مقابل عده‌ای از کارشناسان بورسی معقدند، تا زمانیکه دلار و تورم چنین وضعیتی داشته باشند، نمی‌توان از اصلاح و یا حتی ریزش آن سخن گفت.
حمید میرمعینی، کارشناس بورس می گوید تا هر زمانی که نرخ دلار صعودی باشد، بورس نیز همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد، از سوی دیگر پمپاژ نقدینگی به بازار سهام نیز با شدت بسیاری در حال انجام است، بنابراین تا زمانیکه این دو دلیل همچنان پابرجا باشد، به آینده سهام همچنان باید امیدوار بود.
او همچنین می گوید: به دلیل حمایتی که مجموعه دولت و حاکمیت از بورس و بازار سهام تاکنون به عمل آورده‌اند، باید انتظار داشت که روند رو به رشد بازار ادامه پیدا کند، این در حالیست که بورس بسیار جذاب شده و بسیاری از مردم این روز‌ها برای حفظ ارزش دارایی‌های خود در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند.
میرمعینی تأکید می کند: از لحاظ بنیادی هیچ گونه مبنایی برای قیمت‌های فعلی بورس وجود ندارد، بلکه تنها بر اساس افزایش قیمت ارز این روند صعودی ادامه پیدا کرده است. همچنین با توجه به هجوم نقدینگی به بازار، سهام شرکت‌ها نیز هر چقدر که فروشنده داشته باشد، در مقابل آن نیز خریدار وجود دارد و بر این اساس، باید گفت، در آینده‌ای نزدیک بورس ریزشی ندارد و این روند صعودی ادامه دارد و چه بسا تا پاییز آینده شاخص کل بورس به مرز ۳ میلیون واحد نیز برسد.
همایون دارابی، کارشناس دیگر بازار سهام می گوید: در حال حاضر در بین بازارهای سرمایه‌گذاری، بورس تنها بازاری است که از ریسک کمتری به نسبت سایرین برخوردار است، الان با توجه به قیمت‌هایی که در بازار ارز، سکه و طلا وجود دارد، حضور در این بازار‌ها می‌تواند با خطراتی روبرو باشد، بنابراین سرمایه‌گذاران چنین مسئله‌ای را به طور قطع مدنظر قرار می‌دهند، با این تفاسیر بورس امروز مطمئن‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری است.
در همین حال، برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که این افزایش ارزش سهام در بازار غیرعادی است. آنان هشدار می‌دهند که تبعات بعدی افت ارزش سهام در بازار بورس ایران می‌تواند نتایج وخیمی داشته باشد. تحلیلگران هشدار می‌دهند در صورت ترکیدن حباب بورس، احتمالا شاهد بی‌ثباتی سیاسی بر اثر رویداد بزرگ اقتصادی در ایران باشیم.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید