ماجرا از چه قرار است؟ چرا آتش خشم رهبران الجزایر بار دیگر زبانه کشیده است ؟
روز شنبه دوم اکتبر مقاله‌ای در روزنامۀ لوُموُند چاپ شد که در آن سخنانی از امانوئل مَکروُن، رئیس جمهور فرانسه، دربارۀ الجزایر نقل شده بود. دولت الجزایر از آن سخنان خشمگین شد چنان که در همان روز سفیرش را از پاریس فراخواند و از فردای آن روز عبور هواپیماهای نظامی فرانسوی را از حریم هوایی خود ممنوع کرد. آن سخنان را مَکرون دو روز پیش از آن، یعنی پنجشنبه ۳۰ سپتامبر در دیداری با ۱۸ تن از جوانان برخاسته از خانواده‌های «حَرْکی» گفته بود.
حَرْکی‌ها شبه نظامیان الجزایری بودند که در جنگ الجزایر در کنار ارتش فرانسه با استقلال‌طلبان جنگیدند. آن جنگ که نزدیک به ۸ سال طول کشید در ۱۸ مارس ۱۹۶۲ با امضای پیمان «اِویان» پایان یافت و الجزایر پس از ۱۳۲ سال از زیر استعمار فرانسه بیرون آمد. در آن جنگ صدها هزار و به قولی یک میلیون الجزایری و نزدیک به ۳۰ هزار سرباز فرانسوی جان باختند. چند ده هزار اروپایی نیز کشته یا آواره شدند. گفته می‌شود بین ۳۰ تا ۹۰ هزار حَرْکی نیز جان باختند. البته برپایۀ آمارهای رسمیِ دولت فرانسه پس از امضای پیمان «اِویان» در حدود ۹۰ هزار حَرْکی توانستند خود را به فرانسه برسانند. اما از میان حَرْکی‌هایی که در الجزایر ماندند، ده‌ها هزار نفر به دست حکومت نوبنیاد شکنجه و اعدام شدند.
واما چه چیزی در سخنان مَکروُن در دیدار او با فرزندان خانواده‌های حَرْکی دولت الجزایر را خشمگین کرده است؟ به گفتۀ رئیس جمهور فرانسه، رژیم سیاسی- نظامیِ الجزایر از «حافظۀ تاریخی» ساخته و پرداخته‌ای بهره برداری می‌کند و برای الجزایریها «تاریخی رسمی» ساخته است که بر حقایق استوار نیست.
مکروُن در آن دیدار پرسیده است: آیا پیش از استعمار فرانسه اصلاً ملتی به نام ملت الجزایر وجود داشت؟ و در ادامه گفته است: پیش از فرانسوی‌ها الجزایر زیر سلطۀ استعمارگران دیگری بود. من از توانایی ترکیه در به فراموشی سپردنِ نقشی که در الجزایر داشته و سلطه‌ای که بر آن سرزمین اعمال کرده در شگفتم؛ همین ترکیه است که امروز به الجزایریها القا می‌کند که ما فرانسوی‌ها تنها استعمارگران آن سرزمین بودیم. شاهکار است! الجزایریها نیز آن را باور می‌کنند.
به گفتۀ مکروُن، گویا تمامی مشکل الجزایر فرانسه است. بازنویسی تاریخ به این صورت نگران کننده است. این تاریخِ جعلی و تبلیغاتی را ترک‌ها در میان الجزایریها ترویج می‌کنند. برای مقابله با این گونه تبلیغات و اطلاعات نادرست در کشورهای مغرب، فرانسوی‌ها نیز باید نوشته‌های تاریخی به زبان عربی و بِربِری تهیه و منتشر کنند.
پس از انتشار این سخنان مطبوعات الجزایر مانند دولت آن کشور مکروُن را به باد انتقاد گرفتند. رئیس جمهور الجزایر در گفتاری که از رسانه‌های آن کشور پخش شد، به اشاره گفت که مکروُن این سخنان را در اوضاع و احوال کنونیِ فرانسه با هدف‌های انتخاباتی بر زبان آورده است. اما مسائل داخلی فرانسه به ما مربوط نیست.
شکی نیست که مکروُن در گفت و گو با جوانانِ الجزایری تبار گوشه چشمی هم به موضوع‌های مطرح در فضای سیاسی فرانسه داشته است. سخنان او در مطبوعات فرانسه نیز واکنش‌هایی برانگیخت. کسانی نگرانی او را از تاریخی که در الجزایر به مردم می آموزند، بجا و درست دانستند. اما گروهی هم به انتقاد از او پرداخته‌اند و سخنان او را غیرمسئولانه می‌دانند.
به گفتۀ لوئیس مارتینز، استاد مؤسسۀ علوم سیاسی پاریس و متخصص آفریقای شمالی، هنگامی که مکروُن برای جلب هوادران راست افراطی در فرانسه می‌گوید که پیش از استعمار فرانسه چیزی در الجزایر نبوده است، مردم الجزایر پاسخ می‌دهند: اگر چیزی نبوده است پس چرا فرانسوی‌ها آمدند و آنجا را مستعمره خود کردند.
به گفتۀ این کارشناس، مقایسۀ استعمار فرانسه با حضور چهار قرنۀ عثمانی‌ها در الجزایر از اساس نادرست است. مورخان از این ناآگاهی رئیس جمهور تعجب می‌کنند. کافی است مکروُن به کتاب‌های درسی تاریخ مراجعه کند تا ببیند چه خطای بزرگی با این مقایسه مرتکب می‌شود. هنگامی که در قرن نوزدهم الکسی توکویل در مقام نمایندۀ مجلس به الجزایر رفت به نیروهای فرانسوی گفت: «اگر می‌خواهید در این کشور بمانید باید رفتارتان را عوض کنید و مانند ترک‌ها با مردم کاری نداشته باشید نه اینکه مدرسه‌ها را آتش بزنید و جنگ راه بیندازید.»
پاسکال بُنیفَس، ژئوپلیتیک شناس، مدیر و بنیانگذار مؤسسۀ روابط بین‌الملل و استراتژیک، نیز با اشاره به سخنان مکروُن گفته است: در عالم دیپلماسی رئیس جمهور یک کشور حق ندارد سخنانی از این دست بگوید. در دیپلماسی با برافراشتن پرچم‌ها نیست که به نتیجه می‌توان رسید.
در سال ۲۰۱۷ امانوئل مکرون استعمار را «جنایت علیه بشریت» خواند و پیشنهاد کرد که فرانسه از الجزایر عذرخواهی کند به همان گونه که کشورهای دیگر اروپایی از مستعمرات سابق خود عذرخواهی کرده‌اند. ناظران سیاسی می‌پرسند چه شده است که رئیس جمهور فرانسه چنین تغییر عقیده داده است؟
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید